Een kleine boom is niet altijd een jonge boom

Schijn bedriegt: het kleine boompje, met een diameter van slechts 7 cm, heeft een leeftijd van maar liefst 329 jaar, ruim 100 jaar ouder dan de grote boom. (c) KMMA, foto Jo Van de Vyver

Wetenschappers van het KMMA, Universiteit Gent, het Congolese Instituut voor Landbouwonderzoek en een internationaal consortium van onderzoeksinstellingen deden de verrassende vaststelling dat sommige kleine bomen in het Luki-reservaat, in het zuidwesten van Congo, stukken ouder zijn dan hun uiterlijk deed vermoeden. Ze blijken nauwelijks te groeien en haast stil te staan in de tijd. “We stelden vast dat een boom met een diameter van 10 cm makkelijk 300 jaar oud kan zijn, terwijl bomen met een diameter van meer dan 60 cm soms nog geen 200 jaar oud zijn”, verduidelijkt bosecoloog Bhély Angoboy Ilondea van het KMMA.

Met schatkaart en metaaldetector

Om het groeiritme van de bomen te bestuderen, maten de wetenschappers breedtes van groeiringen op houtstalen die genomen waren met een holle boor. Uniek is dat de groeisnelheid van de bomen met grote precisie gemeten kon worden, dankzij de metalen identificatieplaatjes die wetenschappers 70 jaar geleden op zo’n 6,000 bomen in het reservaat aanbrachten. De littekens die de nagels in het hout nalieten, markeren een heel precies ijkpunt, het jaar 1948. Gewapend met een ‘schatkaart’ uit de koloniale periode en een metaaldetector, spoorde het KMMA-onderzoeksteam in het vergeten Luki-onderzoeksgebied de achtergebleven plaatjes en nagels op, die soms tot 20 cm diep in het hout gegroeid waren.

Zo werd duidelijk dat sommige kleine bomen aan een uiterst traag tempo groeien, en bijgevolg een erg hoge leeftijd kunnen bereiken. Deze unieke gegevens uit het Congolese regenwoud werden vergeleken met ‘klassieke’ groeimetingen (diametermetingen) van het Afrikaanse Tropisch Regenwoud observatienetwerk (Leeds University), op tienduizenden bomen in 4 Centraal-Afrikaanse landen.

Lang zullen ze leven

​​Tropische bossen zijn essentieel om het klimaat te regelen door de overtollige CO₂ uit de atmosfeer op te slaan. Ze bevatten de helft van de plantaardige koolstof op aarde. De nieuwe kennis over de leeftijd van kleine bomen in tropische wouden nodigt dan ook uit om het bosbeleid in functie van koolstofopslag te herzien.

“Ons werk toont aan dat zowel grote als kleine bomen belangrijk zijn om koolstofopslag op lange termijn te verzekeren”, legt Bhély uit. Kleine boompjes bevatten weinig koolstof, maar leven lang én ze zijn zeer talrijk. Grote bomen zijn zeldzamer en hebben snellere levenscycli, maar een enkeling bevat veel koolstof. “We herinneren wetenschappers en bosbeheerders eraan om de focus op zowel grootte als levensspanne te leggen. Men heeft de neiging om alleen de grote bomen in het bos te zien, maar schijn bedriegt”, aldus nog Bhély.