Rondleiding

Wie zal de rondleiding gidsen? 

Sachka Vincent is een Belgisch-Congolese gids en verantwoordelijk voor de afdeling Publicaties bij Bamko vzw, een feministische en antiracistische organisatie. Ze organiseert en verspreidt de analytische en kritische kijk van de vereniging op de hedendaagse maatschappij. Ze is ook betrokken bij een aantal literaire, taalkundige en artistieke projecten in verband met het dekoloniaal vraagstuk. Ze behaalde een Master in Taal- en Letterkunde aan de Universiteit Gent. Haar studie bracht haar naar Cuba om de verschillende lagen van kolonisatie en de sociaal-politieke aspecten van de Cubaanse cultuur te observeren.
 

Op 19 januari 2024 opent ReThinking Collections in het AfricaMuseum, een nieuwe tijdelijke tentoonstelling over herkomstonderzoek.

De collecties in het museum werden grotendeels verworven tijdens de koloniale periode in de huidige Democratische Republiek Congo. Herkomstonderzoek en het daarmee verbonden thema van restitutie (teruggave) krijgen steeds meer aandacht in maatschappelijke en politieke debatten. Maar hoe kunnen we de oorsprong van collecties achterhalen? Welke nieuwe inzichten levert deze kennis op? En wat is de toekomst van de collecties, binnen en buiten de muren van musea?

De vereniging Bamko-cran biedt “dekoloniale rondleidingen” aan, uitgewerkt door feministische, antiracistische en milieuactivisten met een scherpe en kritische geest! Gedurende 1.30 u. kan je luisteren naar analyses over de koloniale geschiedenis en de impact van dat verleden op de huidige samenleving. Aan het einde van het bezoek krijg je ook de kans om bij te dragen aan de reflectie tijdens een uitwisseling van een half uur.

Het bezoek is bedoeld voor personen vanaf 15 jaar. Rondleidingen voor personen jonger dan 15 jaar kunnen op aanvraag worden georganiseerd.

In samenwerking met het Willemsfonds en Kuumba (het Vlaams-Afrikaans huis) nodigen we bekende en minder bekende gidsen uit om tijdens deze nocturne op verschillende plaatsen in het museum te vertellen over de meest bijzondere objecten, ruimtes en verhalen. 

Bij aankomst krijg je een plannetje waarop elke gids staat aangegeven. Er is geen verplicht parcours, dus je kan tussen de vertellingen van de gidsen in ook rustig het museum zelf verkennen. 

De gelegenheidsgidsen die je deze editie verwelkomen, zijn: 

• Stijn Vercruysse, vrt-journalist
• Gia Abrassart, schrijfster & journaliste 
• Bart Ouvry, directeur Africamuseum 
• Nadia Nsayi, verantwoordelijke culturele programmatie AfricaMuseum
• Peter Berx, entomoloog 
• Rik Pinxten, antropoloog 
• Salomé Ysebaert, sociologe 
• Don Pandzou, specialist dekolonisatie 
• Aline Nyirahumure, coördinator Kuumba 

Vanaf 18u00 ben je welkom aan het museum om alvast je jas/tas op te bergen. Van 18.15u tot 20.30u kun je in het museum op zoek gaan naar de gelegenheidsgidsen die ter beschikking staan om je meer te weten te laten komen over de interessantste stukken in het museum en hun context. Nadien bieden we drankjes aan voor de ingang van het museum, buiten in het mooie park.

In het kader van 125/5 jaar en op Allerheiligen, nodigen het AfricaMuseum en de vzw Change je uit voor een herdenkingswandeling.

In de omgeving van het huidige museum vond in 1897 de koloniale tentoonstelling van de Belgische koning Leopold II plaats.

Ekia, Gemba, Kitukwa, Mpela, Zao, Samba en Mbange zijn zeven Congolezen die stierven in juli en augustus 1897 in Tervuren. Ze maakten deel uit van 267 Congolezen die werden tentoongesteld in wat we nu een mensenzoo noemen.

Tijdens deze wandeling staat de gids stil bij 10 plaatsen rond het museum die een stuk koloniale geschiedenis meedragen.

De wandeling werd gerealiseerd in samenwerking met Georgine Dibua. Haar vereniging Bakushinta organiseert rondleidingen en herdenkingsmomenten in Brussel.

Het AfricaMuseum bewaart een van de belangrijkste kunstcollecties uit Congo (DRC). Wanneer, waarom en hoe werden de voorwerpen verzameld? Deze rondleiding vertelt over de rituelen horend bij voorwerpen uit het huidige Congo. De gids focust op de collectie in de zaal ‘Weergaloze kunst’ en staat stil bij beelden en maskers, technieken en schoonheidsidealen en de identiteit van Afrikaanse kunstenaars en makers.

Na de rondleiding stellen Bart Ouvry (directeur) en Els Cornelissen (onderzoeker) het herkomstonderzoek van het museum en het restitutiebeleid van de Belgische overheid voor.

Bart Ouvry studeerde aan de Universiteit Gent en behaalde een licentie moderne geschiedenis en een bijzondere licentie pers- en communicatiewetenschappen. Hij was onder meer Belgisch ambassadeur in Kenia en Europees ambassadeur in Congo en Mali. Sinds mei 2023 is hij Algemeen Directeur van het AfricaMuseum. Hij heeft een bijzondere interesse voor wetenschappelijke en culturele samenwerking. 

Els Cornelissen studeerde aan de KU Leuven en behaalde een doctoraat in de Kunstwetenschappen en Archeologie op Steentijdonderzoek uitgevoerd in het AfricaMuseum. Als ad interim Departementshoofd, staat zij sinds 2008 in voor de coördinatie van wetenschappelijke diensten, onderzoeks- en museale projecten in diverse materies die de expertise vormen van het Departement Culturele Antropologie en Geschiedenis. Door de aard van de collecties en archieven ligt de geografische focus in Congo.

Het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika (AfricaMuseum) bestaat in 2023 125 jaar. Het museum heropende 5 jaar geleden ook zijn deuren na een renovatie. 

Ter gelegenheid hiervan organiseert de instelling activiteiten die de rol van het museum in het verleden, het heden en de toekomst in vraag stellen. 

Het bezoek begint in de Grote Rotonde. De gids nodigt je uit om de zalen te verkennen die gewijd zijn aan de Belgische koloniale geschiedenis in Centraal-Afrika (DR Congo, Rwanda, Burundi), het verhaal van Patrice Lumumba, de oorlog in Oost-Congo, de Afrikaanse aanwezigheid in België en de problematiek van de restitutie van het erfgoed. Aan de hand van voorbeelden uit de actualiteit reflecteert de gids over de impact van de kolonisatie op het heden. 
Na het bezoek kan je deelnemen aan een uitwisseling in aanwezigheid van een medewerker van het museum. Wat vond je van het bezoek? Heb je nog vragen?

Wie zijn de gidsen?

François Makanga gidst de rondleidingen in het Frans. Hij is gastspreker, kunstenaar en activist.

Paul Vossen gidst de rondleidingen in het Nederlands. Hij studeerde bio-ingenieur en Conflict & Ontwikkeling en werkte in Botswana, Burundi, Congo, Niger en de Sahel. Hij is ook auteur van het boek 'Jullie rijkdommen voor onze beschaving'.

Programma

Donderdag 18 mei om 15u00  (online)
Racisme et politique d'extraction

• Spreker: François Makanga (gids, spreker, kunstenaart en activist)
• Taal: Frans
   

Vrijdag 19 mei om 18u00 (online)
Des espaces et des narratifs afrodescendant.e.s comme impératifs émancipatoires 

• Spreker: Anne Wetsi Mpoma (kunsthistorica en oprichtster van Wetsi Art Gallery)
• Taal: Frans
   

Zaterdag 20 mei (in het AfricaMuseum)

• 10u00: Rondleiding 
  Geschiedenis en koloniale propaganda
  • Gids: Alexia Papadis (Bamko)
  • Taal: Nederlands
• 13u00: Rondleiding 
  Décoloniser le musée : dix défis
  • Gids: Mireille-Tsheusi Robert (voorzitster van Bamko)
  • Taal: Frans
• 14u00: Rondleiding
  Geschiedenis en koloniale propaganda
  • Gids: Soetkin De Backer (Bamko)
  • Taal: Nederlands
• 15u30: Slotconferentie
  Kan men het museum dekoloniseren ?
  • Spreker: Françoise Vergès (schrijfster) 
  • Taal: Frans

In 2021-2022 liep in het AfricaMuseum de expo Mensentuin. Koloniale tentoonstellingen wereldwijd. In de omgeving van het huidige museum vond in 1897 de koloniale tentoonstelling van de koning Leopold II plaats. Congolezen werden tentoongesteld in wat we nu een mensentuin noemen. 125 jaar na de feiten,  organiseert het AfricaMuseum rondleidingen. Tijdens de wandeling staat een gids stil bij 10 plaatsen rond het museum die een stuk koloniale geschiedenis meedragen. 

De wandeling is een samenwerking met Georgine Dibua. Haar vereniging Bakushinta organiseert rondleidingen en herdenkingsmomenten in Brussel. 

De wandeling voert u doorheen het park. Voorzie aangepaste kledij.