Publications du MRAC

L'année 2013 aurait dû constituer un tournant. La pacification du Congo, l'ouverture des concertations nationales, l'adoption de réformes structurelles sur le plan politique et administratif ainsi que les problèmes de sécurité figuraient à l'ordre du jour. À l'arrivée, le bilan semble en demi-teinte : la victoire sur le M23, l'amélioration de certains indicateurs macroéconomiques, le renouvellement de la CENI… sont contrebalancés par d'autres événements qui témoignent de ce que la situation sécuritaire de la RDC reste caractérisée par l'instabilité, la volatilité et l'imprévisibilité des menaces.
À l'Est, la combinaison de certains préalables au changement (modification du commandement militaire, brigade d'intervention internationale, pressions américaines, etc.), réunis pour la première fois, a permis de débloquer une situation, certes multiforme (RCD, CNDP, M23), mais cachant une même réalité.
Ces embellies furent ternies pour le pouvoir congolais par une série d'événements médiatisés contre le président de la République qui, en marge des multiples questions qu'ils soulèvent, rendent compte d'un malaise politique et d'un mécontentement profond. Les attaques du 30 décembre menées simultanément à Kinshasa, Lubumbashi et Kindu trahissent, en tout cas, la fragilité du pouvoir, toujours affaibli par le scrutin de 2011.
Jusqu'à la fin 2013, le gouvernement d'union nationale annoncé depuis octobre s'est fait attendre.
Les blocages au niveau politique contrastent avec une amélioration timide, mais réelle, de la gouvernance économique. Des succès sont rencontrés sur le plan économique et social. Cette gouvernance a, en effet, réussi à stabiliser le taux de change, à dompter l'inflation et à renouer avec une croissance soutenue. Cette dernière, surtout, a entraîné, par l'essor du secteur minier, l'augmentation des recettes budgétaires qui, combinée à une meilleure gestion (bancarisation des paiements des salaires), a eu, depuis deux ans, des retombées sociales appréciées par les salariés. Bien sûr, pour la majorité de la population, qui doit survivre dans le secteur informel, l'amélioration est beaucoup moins sensible. Les progrès économiques et sociaux relatifs suscitent l'espérance, mais les blocages politiques provoquent l'inaction et la rancœur. La conception de l'autorité et la pratique gestionnaire de l'État n'ont, en fait, pas encore assez changé.

***

In 2013 zou een kentering plaatsvinden. De pacificatie van Congo, de start van het nationaal overleg (‘concertations nationales'), het invoeren van de structurele hervormingen op politiek en administratief vlak en de aanpak van de problemen rond veiligheid stonden op de agenda. Bij het jaareinde blijkt de balans echter niet onverdeeld succesvol: de overwinning op de M23, de verbetering van bepaalde macro-economische indicatoren, de hernieuwing van de CENI worden enigszins in de schaduw geplaatst door andere gebeurtenissen die duidelijk aangeven dat op het vlak van de veiligheid de situatie in de DRC nog altijd gekenmerkt wordt door instabiliteit, volatiliteit en dreigingen die uit het niets kunnen opduiken.
Nu voor de eerste keer bepaalde basisvoorwaarden tot verandering vervuld waren (wijziging in het militaire opperbevel, internationale interventiebrigade, Amerikaanse druk, enz.), kon in het oosten een patstelling worden gedeblokkeerd, die zich voordeed onder velerlei vorm (RCD, CNDP, MC23) maar eigenlijk voortkwam uit één en dezelfde realiteit.
Een reeks gemediatiseerde acties gericht tegen de president van de Republiek deden voor de Congolese autoriteiten enigszins afbreuk aan deze tijdelijke opleving. In de marge van de talrijke vragen die ze oproepen getuigen ze van een politieke malaise en van een diepe ontevredenheid. De aanvallen van 30 december, die tegelijkertijd werden uitgevoerd in Kinshasa, Lubumbashi en Kindu laten in ieder geval doorschemeren dat de macht heel broos is en nog steeds verzwakt door de verkiezingen van 2011.
Eind 2013 liet de sinds oktober aangekondigde regering van nationale eenheid nog steeds op zich wachten.
De impasse op politiek vlak staat in schril contrast met een lichte – maar toch duidelijk waarneembare – verbetering van de economische governance. Zowel op economisch als op sociaal vlak werden successen geboekt. Door deze governance is men er immers in geslaagd de wisselkoers te stabiliseren, inflatie een halt toe te roepen en een duurzame groei opnieuw op te bouwen. Het is vooral deze laatste die, door de bloei van de mijnsector, geleid heeft tot een stijging in budgettaire inkomsten. Deze, gekoppeld aan een beter beheer (uitbetaling van de salarissen via de bank), heeft sinds twee jaar een positieve sociale impact die bij de werknemers in goede aarde valt. Het spreekt voor zich dat deze kentering voor het gros van de bevolking, die moet overleven in de informele sector, minder voelbaar is. De relatieve economische en sociale vooruitgang biedt hoopvolle perspectieven maar de politieke impasse leidt tot inertie en verbittering. De opvattingen over het gezag en de manier waarop de Staat wordt geleid moeten nodig bijgestuurd.

***

2013 was supposed to mark a turning point. Pacification of the Congo, the launch of national talks (the concertations nationales), adoption of structural reforms on the political and administrative level, and addressing security problems were all on the agenda. By yearend, results appeared to be mixed: victory over the M23, improvement of several macroeconomic indicators, and renewal of the CENI were offset by other events that illustrate how security in the DRC is still characterised by instability, volatility, and the unpredictability of threats.
In the east, several prerequisites for change (change in military command, international intervention brigade, pressure from the US, etc.) that came together for the first time made it possible to break a deadlocked situation manifesting in several ways (RCD, CNDP, M23) but stemming from the same reality.
These bright points for the Congolese authorities were tarnished by a series of widely covered events targeting the president of the republic. In addition to the many questions they raised, they also brought political unrest and deep discontent out into the open. In any case, the simultaneous attacks in Kinshasa, Lubumbashi, and Kindu on 30 December betrayed how authorities – still weakened by the 2011 elections – have but a tenuous grasp on power.
Up to late 2013, the government of national unity announced in October was yet to become a reality.
Political deadlocks contrasted with a small but genuine improvement in economic governance. There have been some successes on the economic and social front. The current administration has managed to stabilise exchange rates, control inflation, and re-establish sustained growth. Through the rise of the mining sector, the latter in particular has brought about an increase in budgetary revenue which, combined with better management (salary payments through banks), has led over the past two years to social improvements much appreciated by employees. Nonetheless, the majority of the population making their living in the informal sector feel the impact of such improvements to a much lesser extent. Relative economic and social progress has fanned hopes, but political deadlocks fuel inaction and resentment. The concept of authority and the way of running the State has, in fact, yet to see sufficient change.