MuseumTalk: Antwerpse wereldexpo, 130 jaar later (online)

Op 30 augustus 2024 keurde het schepencollege van de stad Antwerpen de oprichting van een cenotaaf op de begraafplaats Schoonselhof goed. In het persbericht klinken de woorden van burgemeester Bart De Wever: ‘Om ons heden te begrijpen, moeten we het verleden recht in de ogen kijken. Daarom is deze cenotaaf voor de Congolese overledenen in 1894 bijzonder nodig. Want zij maken onlosmakelijk deel uit van onze geschiedenis, en van onze stadsgemeenschap. De herinnering aan hun beklijvende verhaal wilden we levend houden op een waardige, serene en zichtbare plaats. In samenspraak met de Congolees-Antwerpse gemeenschap hebben we in het Schoonselhof nu een gepaste gedenkplaats gevonden. Deze cenotaaf zal alle Antwerpenaren aanspreken.’

De beslissing van het Antwerps stadsbestuur is het gevolg van verschillende initiatieven sinds de tentoonstelling 100 x Congo. Een eeuw Congolese kunst in Antwerpen in het MAS. Door de expo raakten de koloniale gebeurtenissen van 1894, toen Congo nog een privébezit was van koning Leopold II, bekend bij een breder publiek in Antwerpen en daarbuiten. De toenmalige MAS-stagiaire Bitshilualua Kabeya en de Afrikaanse studentenvereniging AYO organiseerden een ceremonie, er verscheen een brief van Judith Elseviers en Nadia Nsayi in De Morgen, Hand in Hand tegen Racisme lanceerde een petitie en voerde actie aan het museumplein … 

Sprekers

Wat gebeurde in 1894? Waar worden de Congolezen best herdacht vandaag? En hoe inspireert de koloniale geschiedenis hedendaagse artiesten? Tine Geunis is diensthoofd Publiek & Partners bij het museum. Ze modereert het gesprek tussen:

Els De Palmenaer, kunsthistorica met een specialisatie in de ‘Etnische kunsten’ (Universiteit Gent) en conservator van de Afrika-collectie in het MAS. In 2020 cureerde ze met Nadia Nsayi (curator Beeldvorming) de MAS-tentoonstelling. In deze tijdelijke expo werd de Antwerpse Wereldtentoonstelling uitvoerig belicht en zijn de zeven jonge Congolezen voor het eerst in herinnering gebracht. Sinds 2022 ondersteunt ze het herkomstonderzoeksproject van de Congolese MAS-collectie dat wordt uitgevoerd vanuit een Belgisch-Congolees perspectief.

Lieven Miguel Kandolo, activist, opiniemaker en schrijver. Sinds 2021 geeft hij als freelancer lezingen en schrijft hij over thema's zoals antiracisme, dekolonisatie en gemeenschapsvorming. Hij is voorzitter van Hand in Hand tegen Racisme, waarvan hij drie jaar co-voorzitter was met Jihad Van Puymbroeck. Samen met Moussa Don Pandzou schreef hij het boek Yaya na Leki (‘Grote broer en kleine broer’). Onlangs stelde hij zich voor als onafhankelijke kandidaat voor de gemeenteraadsverkiezingen in Vilvoorde.

David Katshiunga is op zesjarige leeftijd vanuit Congo naar België gemigreerd. Hij groeide op in Mechelen en woont nu in Antwerpen. Tijdens zijn studies grafisch ontwerp begon hij te schilderen: zwart-wit portretten in hout. Zijn spraakmakende tentoonstelling Authenticité vond plaats in Antwerpen (2021), Brussel (2022) en Den Haag (2023). Voor de kunstwerken haalde hij inspiratie in het boek Dochter van de dekolonisatie (2020) van Nadia Nsayi. Een van de schilderijen draagt de titel De 7 doden van Antwerpen. Tijdens het Afrika Filmfestival won Katshiunga de Artist Award 2015.