De renovatie van het AfricaMuseum

Na vijf jaar renovatie opende het AfricaMuseum op 8 december 2018 opnieuw de deuren.

De grootste uitdaging in het renovatieproject bestond erin een beeld te schetsen van het hedendaagse, ontvoogde Afrika in een museumgebouw met een koloniaal verleden.

Vóór de renovatie was de permanente tentoonstelling enigszins achterhaald en werd het koloniale beeld amper vanuit kritische hoek belicht. Het was met andere woorden hoog tijd voor een nieuwe invulling. Ook het gebouw en zijn voorzieningen uit 1910 speelden niet langer in op de behoeften van een modern museum.
 

De gebouwen

zicht op het nieuw onthaalpaviljoen

Voortaan biedt het nieuwe onthaalpaviljoen – met balie, shop, restaurant, picknickruimte voor kinderen en vestiaires – toegang tot het museum.

De bezoeker komt via de nieuwe ondergrondse galerij in de kelders van het oude gebouw terecht, om vervolgens de centrale permanente tentoonstelling op de benedenverdieping te ontdekken.

In de kelders van het museum schetst een inleidende tentoonstelling het verleden, het heden en het toekomstbeeld van de instelling. Op de benedenverdieping krijgt de bezoeker de keuze uit vijf thematentoonstellingen, voornamelijk rond Centraal-Afrika.

Dankzij een lichttunnel op het binnenplein van het gebouw konden ruimten worden ingericht voor muziekworkshops. De tuinen kunnen dienstdoen als openluchttheater.

Het beschermde gebouw werd gerenoveerd en gerestaureerd met respect voor de originele, eind 19e-eeuwse bouwplannen, maar werd uitgerust met de modernste technieken.

De scenografie

zicht van één van de museumzalenDe totale voor het publiek toegankelijke oppervlakte werd opgetrokken van 6000 naar 11 000 m². Niek Kortekaas en Johan Schelfhout stonden in voor de scenografie. Ze zochten naar een evenwicht tussen de gerestaureerde beschermde vitrines en de nieuwe centrale platformen.

De aandacht voor hedendaagse kunst vormde een belangrijk aspect in het renovatieproject. 

De invulling van de grote rotonde werd toevertrouwd aan de Congolese kunstenaar Aimé Mpané. Hij stelt het werk Nouveau souffle ou le Congo Bourgeonnant voor, een levensgroot beeldhouwwerk dat in dialoog treedt met de koloniale standbeelden.

Het AfricaMuseum is zich bewust van het verleden dat de Belgen en de Centraal-Afrikaanse volkeren en hun diaspora met elkaar delen. De instelling wilde hen dan ook bij de uitwerking van de permanente tentoonstelling betrekken.

 

Het renovatieproject doorheen de jaren

  • 2003
    Persvoorstelling van een eerste renovatieplan. 
  • 2006
    De renovatie van het AfricaMuseum wordt goedgekeurd door de federale ministerraad.
  • 2007
    Didier Reynders, vice-eersteminister en minister van Financiën bevoegd voor de Regie der Gebouwen, ondertekent de gunning van de opdracht aan de multidisciplinaire Tijdelijke Vennootschap Stéphane Beel Architecten (TV SBA).
  • 2008
    De TV SBA dient een voorontwerp van het masterplan in voor de hele site.
  • 2009
    De architect dient de bouwaanvraag in bij het Agentschap voor Territoriale Ontwikkeling van Vlaams-Brabant.
  • 2010
    De Regie der Gebouwen krijgt de bouwvergunning voor de renovatie- en uitbreidingswerken aan het museumgebouw.
  • 2012
    • Het dossier wordt gepubliceerd in het Bulletin der Aanbestedingen.
    • De opslagruimten worden leeggemaakt en de collecties in de kelders van het gebouw verhuizen.
  • 2013
    • Staatssecretaris bevoegd voor de Regie der Gebouwen Servais Verherstraeten ondertekent het gunningsdossier voor de renovatiewerken door aannemer Denys nv.
    • De kantoren en ateliers verhuizen uit het museumgebouw.
    • 1 december: het museum sluit de deuren voor het publiek.
    • 2 december: de voor het publiek toegankelijke ruimten worden geleegd. In 15 dagen tijd worden alle tentoonstellingsruimten vrijgemaakt en verhuizen maar liefst 
      • 14 kijkkasten
      • 60 zoogdieren
      • 200 vogels
      • 100 vissen, reptielen en amfibieën
      • 1460 etnografische objecten en muziekinstrumenten
      • 200 museumstukken uit de afdeling voor koloniale geschiedenis
      • 112 museumstukken uit de tentoonstelling Congostroom
      • Enkele omvangrijke stukken, zoals de olifant, giraf en de grote prauw
  • 2014
    • De bouw van het nieuwe onthaalpaviljoen, de ondergrondse galerij en de restauratie van het museumgebouw gaan van start.
    • De graafwerken voor de ondergrondse galerij worden uitgevoerd. De omtrek ervan wordt voorzien van secanspalenwanden die onmiddellijk worden volgestort met beton.
    • In het museumgebouw worden de niet-originele elementen afgebroken en afgevoerd. Het marmer, smeedwerk, parket en de muurschilderingen en originele vitrines worden ter plaatse gerestaureerd. De daken worden vernieuwd en geïsoleerd en het raamwerk wordt voorzien van dubbele beglazing voor een betere isolatie van de tentoonstellingszalen.
  • 2015 – 2016
    • De werken worden voortgezet. Het nieuwe onthaalpaviljoen krijgt stilaan zijn definitieve vorm en wordt voorzien van een glazen gevel. De omgeving rondom het museum wordt in zijn oorspronkelijke staat hersteld.
    • Binnenin het museumgebouw lopen de renovatiewerken op hun einde.
  • 2017
    • De museumsite wordt grotendeels als voorheen ingericht, maar krijgt een hedendaagse toets.
    • Het onthaalpaviljoen is afgewerkt en de werken in het museumgebouw zijn voltooid.
    • De aanbesteding voor de multimediaproducties voor de nieuwe permanente tentoonstelling wordt gegund.
  • 2018
    • De gebouwen (onthaalpaviljoen en museum) worden door de Regie der Gebouwen opgeleverd aan het museum.
    • Het onthaalpaviljoen en de zalen worden ingericht.