'Vooraleer we de pagina kunnen omslaan, moeten we ze lezen'
Bénédicte Savoy (26.01.2020)
Uit een enquête van de Universiteit Antwerpen en het KMMA in 2020, blijkt dat Belgen weinig feitenkennis hebben over het koloniale verleden van hun land.
Deze reeks artikels is geen geschiedeniscursus, maar presenteert enkele verhalen uit de geschiedenis van België en Congo, die vaak weinig bekend zijn bij het Belgische publiek. Ze knopen aan bij elementen uit de permanente tentoonstelling van het AfricaMuseum en bij het werk van de historici van het museum.
Paul Panda Farnana, een Congolese nationalist en panafrikanist
Paul Panda Farnana speelt een belangrijke rol in de geschiedenis van de Democratische Republiek Congo. Farnana was een Congolees agronoom, nationalist en panafrikanist. Hij legde mee de basis voor het Congolese nationalisme dat uiteindelijk zal leiden tot de onafhankelijkheid. Ook gebruikte Farnana zijn positie om te strijden tegen de onrechtvaardigheden waarmee de Congolezen onder het koloniale bewind werden geconfronteerd.
Koloniale cinema in de aanloop naar de dekolonisatie van Belgisch Congo: propaganda, censuur en beeldvorming in contrast met de werkelijkheid (1940-1960)
Tijdens de twintig jaar die aan de onafhankelijkheid van Congo voorafgingen, voerde België de productie van films in Belgisch Congo gevoelig op. Deze films hadden voor de kolonisator een dubbel doel: een geïdealiseerde versie van een "moderne kolonie" voorstellen en de Congolese bevolking "opvoeden" vanuit een paternalistische visie. De films uit deze periode, die een Belgisch-Congolese gemeenschap tonen die in vrede en harmonie leeft, staan in schril contrast met de sociale en politieke onrust van die tijd, die uiteindelijk leidde tot de onafhankelijkheid van Congo.
Catalogusnummer EO.0.0.7943. Een restitutieverhaal
Sommige objecten van het AfricaMuseum zijn controversieel omwille van hun gewelddadige koloniale geschiedenis. In 1878 werd een kitumba-beeld gestolen door de Belgische handelaar Alexandre Delcommune van de Congolese chef Ne Kuko. Vandaag wordt het beeld bewaard in het AfricaMuseum onder catalogusnummer EO.0.0.7943.
Het Kongo-koninkrijk: eeuwenlange diplomatieke en commerciële relaties met Europa
Het Kongo-koninkrijk is een van de oude koninkrijken van Afrika waarvan de geschiedenis het best gedocumenteerd is. Dit artikel gaat in op enkele aspecten van deze rijke en eeuwenlange geschiedenis die ons in staat stellen stereotypen te deconstrueren die vandaag nog steeds bestaan over de geschiedenis van Afrika.
De Yeke en de Congo Vrijstaat: tussen confrontatie en samenwerking
Op het einde van de 19de eeuw probeerden verschillende Europeanen die voor Leopold II werkten het gebied van de Yeke, een bevolking van het huidige Katanga, te veroveren. Door de relaties tussen kolonisatoren en de Yeke te analyseren, kunnen we heel wat stereotypen en misvattingen over de geschiedenis van Afrika en kolonisatie – denkbeelden die vandaag nog steeds bestaan – deconstrueren.
De menselijke zoo van Tervuren (1897)
De oorsprong van het AfricaMuseum is nauw verweven aan de Wereldtentoonstelling van Brussel in 1897. Op vraag van Koning Leopold II werd in Tervuren een ‘Koloniale afdeling’ georganiseerd om de Belgische bevolking en investeerders te overtuigen van zijn koloniaal project in Congo. Niet minder dan 267 Congolezen werden onder dwang naar België gebracht en aan het publiek tentoongesteld, als dieren in een dierentuin. Zeven van hen verloren het leven. Dit fatale schouwspel was geen unicum. Het maakte deel uit van een ware massacultuur die heeft bijgedragen aan het racisme dat vandaag nog steeds in de westerse samenlevingen voortleeft.