Quel avenir pour les restes humains ?

De kunstwerken van Aimé Mpane, waaronder het beeld van de schedel van Chef Iwa Ng’ombe Lusinga in de grote rotonde in het AfricaMuseum. De schedel maakt deel uit van de inventaris van menselijke resten. De inscriptie van een registernummer op de originele schedel werd door Aimé Mpane overgenomen op dit beeldwerk.

Het AfricaMuseum legde zich toe op de menselijke resten die in de koloniale context werden verzameld. Dit gebeurde door herkomstonderzoek in de koloniale archieven en veldwerkonderzoek in Congo. Samen met Congolese partners trachtte het AfricaMuseum in Congo in beeld te brengen hoe men vandaag over deze problematische en pijnlijke ‘collecties’ denkt. De Congolese partners, het filmcollectief Faire-Part in Kinshasa, het cultureel centrum WAZA in Lubumbashi en het Instituut voor Nationale Musea van Congo (IMNC) gingen hiervoor in gesprek met Congolese museum experts, academici, politici en nabestaanden.

Welke informatie heeft dit onderzoek voortgebracht? Hoe werden verschillende gesprekspartners in Congo en België betrokken? Wat zijn mogelijke pistes voor de repatriëring van menselijke resten? 

In deze MuseumTalk modereert publieksmedewerker Marie-Reine Iyumva (AfricaMuseum) een gesprek met onderzoeker Lies Busselen (AfricaMuseum), mensenrechtenverdediger Suzanne Monkasa (Platform van de Vrouwen van de Congolese Diaspora in België), filmmaker Paul Shemisi (Faire-Part) en kunstenaar Stéphane Kabila (Waza).

Over de sprekers

Suzanne Monkasa van het Platform van de Vrouwen van de Congolese Diaspora in België strijdt voor vrouwenrechten in België en Congo. Ze brengt de vrouwen uit de Congolese diaspora in contact met de Belgische vrouwenverenigingen. Ze heeft binnen de vroegere Commissie Vrouwen en Ontwikkeling bijgedragen tot de uitvoering van VN-Resolutie 1325 en schreef een eerste aanzet tot aanbevelingen voor mogelijke repatriëringprocessen in het kader van het HOME-project.

Paul Shemisi begon met werken als camera-assistent voor buitenlandse filmploegen. Na ervaring te hebben opgedaan studeerde hij film aan Les Ateliers Action, een filmprogramma georganiseerd door Institut Supérieur des Arts in Brussel. Hij werkte mee aan verschillende films als co-regisseur, scenarist, producent en cameraman, waaronder Système K van Renaud Barret. Hij werkte tevens mee aan de gesprekken met Congolese gesprekspartners over de collecties van menselijke resten en de toekomstige mogelijkheden van repatriëring in het HOME-project in Kinshasa.

Stéphane Kabila heeft een achtergrond in filosofie en curatoriële praktijken. Sinds 2018 werkt hij aan kritische schrijfprojecten voor het cultureel centrum WAZA in Lubumbashi. Sinds kort is hij artistiek directeur bij Livingstone office for Contemporary Art in Zambia en tevens lid van de werkgroep Lubumbashi van het cluster Another Roadmap of Arts Education Africa. Momeneel leidt hij het artistiek programma van Afreximbank in Lubumbashi. In het kader van het HOME-project ging hij in gesprek met Congolese gesprekspartners over de collecties van menselijke resten in België en toekomstige pistes voor repatriëring in Lubumbashi.

Lies Busselen is historica en antropologe van opleiding. Ze werkte een aantal jaren voor de 11.11.11. en woonde twee jaar in Kinshasa waar ze als vertegenwoordigster van Viva Salud samenwerkte met Congolese bewegingen voor het recht op gezondheid. Nadien verdiepte ze zich in de omgang met het koloniale verleden in Europese wereldmusea. Sinds 2020 werkt ze op de herkomst van collecties van menselijke resten en werkte ze samen met Congolese partners aan een netwerk in Congo in het kader van het HOME-project. 

Marie-Reine Iyumva heeft een achtergrond in journalistiek en werkt bij de publieksgerichte dienst van het AfricaMuseum als lid van het Partnerschappen programma. Haar werk is gericht op toegankelijk maken van de collecties naar het brede publiek. Marie-Reine werkte een paar jaar als journalist voordat ze zich uiteindelijk op de museumwereld richtte.

MuseumTalks

Elke maand afspraak met experten, onderzoekers en kunstenaars voor lezingen of boeiende debatten.

> Alle MuseumTalks