Debat

Jaarlijks wordt de oprichting van de Afrikaanse Unie op 25 mei 1963 herdacht. Het evenement Africa Day is een dag om de Afrikaanse diversiteit en successen te vieren, het culturele en economische potentieel op het Afrikaanse continent te benadrukken en het bewustzijn rond de pan-Afrikaanse idealen te vergroten. De dag wil eveneens Afrikanen en de Afrikaanse diaspora inspireren om mee te denken over de toekomst van het continent.

Africa Day heeft dit jaar Ghana als gastland. Dit is een eerbetoon aan het werk van de eerste president van een onafhankelijk Ghana, en grote pan-Afrikaan Kwame Nkrumah. Met zijn onafhankelijkheidsstrijd in Ghana heeft hij andere landen op het continent geïnspireerd om te streven naar hun eigen onafhankelijkheid.

De dag wordt afgesloten met live performances en een afterparty.

Nana Benz is een vzw uit Antwerpen opgericht door Tetty Kayembe, Audrey Ikirezi en Eyram Amavi met als missie de beleving van Afrikaanse culturen te promoten bij de diaspora in België. Om deze missie te verwezenlijken, organiseert de vereniging culturele en educatieve evenementen.

Na het MUCEM in Marseille en het Gulbenkian in Lissabon is de reizende tentoonstelling Europa, Oxalá in het AfricaMuseum te zien vanaf 7 oktober. De tentoonstelling presenteert het werk van 21 Europese kunstenaars. Hun families zijn afkomstig uit de voormalige kolonies. Deze kunstenaars, die geboren en getogen zijn in een postkoloniale context, stellen een reflectie voor over hun erfgoed, herinnering en identiteit. 

Zij hebben niet alleen de stemmen, geluiden en gebaren geërfd, maar ook de beelden en herinneringen van hun oorspronkelijke culturen, het uitgangspunt voor uitgebreid onderzoek in historische archieven. Als een gevolg daarvan leiden hun artistieke producties tot een originele reflectie over racisme, de dekolonisatie van de kunsten en de deconstructie van het koloniale denken. Zij werpen nieuwe vragen op vanuit nieuwe gebieden en dit vormt een essentiële bijdrage aan het hedendaagse Europa.

De curatoren van de tentoonstelling zijn Antonió Pinto Ribeiro (Universiteit van Coimbra, Portugal), Katia Kameli (kunstenaar) en Aimé Mpane (kunstenaar).

MuseumTalks

Elke maand afspraak met experten, onderzoekers en kunstenaars voor lezingen of boeiende debatten.

> Tous les MuseumTalks

Op zaterdag 19 november 2022 organiseert het AfricaMuseum naar aanleiding van de Internationale dag van het Kind en in samenwerking met het productiehuis De Chinezen het evenement ‘Metissen van België’. Met deze namiddag wil het museum ruimte creëren voor ontmoeting en uitwisseling tussen metissen en hun naasten uit Franstalig en Nederlandstalig België en het bredere publiek informeren over het thema. 

Sinds enkele jaren voert België een kritischer debat over zijn koloniale geschiedenis en de omgang met de gevolgen van dat verleden. Een onderwerp dat meer aandacht krijgt is het lot van metissen. Dit zijn kinderen van Afrikaanse moeders en Europese vaders die geboren werden tijdens de Belgische kolonisatie van Congo, Rwanda en Burundi. Deze kinderen werden vaak weggehaald bij hun moeders en ondergebracht in internaten. Bij de onafhankelijkheid werden ongeveer 300 kinderen uit het internaat Save (Rwanda) naar België gestuurd. Ze kwamen terecht in weeshuizen en bij pleeg- en adoptiegezinnen. 

Programma

Moderator: Heleen Debeuckelaere, historica en journaliste bij De Standaard

• 11u00 – 12u00     Bezoek aan de zaal Afropea. Deze museumzaal over de Afrikaanse diaspora in België stelt ook verhalen van metissen voor. 
   
• 13u30 - 14u00     Onthaal in het auditorium 
   
• 14u00 – 15u00     
  • Verwelkoming door Karel Velle (directeur a.i. AfricaMuseum)
  • Inleiding door Harald Hauben (CEO De Chinezen) en Ken Kamanayo (documentairemaker)
  • Vertoning van een aflevering van de documentaire ‘Metissen van België’. Voor dit evenement voorzag het museum de aflevering van Franse ondertitels. 
     
• 15u00  – 16u00     
  • Metissen: plaats in de koloniale samenleving
    Inleiding door historica Sarah Heynssens (onderzoekster Universiteit Gent en auteur van De kinderen van Save)
     
  • Herstel: excuses, onderzoek en justitie 
    Gesprek met Kamerlid Wouter De Vriendt (voorzitter parlementaire commissie ‘Koloniaal verleden’), historica Chiara Candaele (wetenschappelijk medewerkster onderzoeksproject ‘Resolutie-Metissen’ bij Algemeen Rijksarchief) en jurist Maxim Smets (doctoraatsonderzoeker Katholieke Universiteit Leuven) 
     
  • Kinderwelzijn: belang van mentale zorg
    Gesprek met Anne Petros (getuige in de documentaire) en psychologe Leslie Hodge (praktijk Strong Mind, auteur van Eenzaam tussen mensen en VRT-journaliste) 
     
• 16u00 – 17u00     Vragen van / uitwisseling met publiek 

De kunstwerken van Aimé Mpane, waaronder het beeld van de schedel van Chef Iwa Ng’ombe Lusinga in de grote rotonde in het AfricaMuseum. De schedel maakt deel uit van de inventaris van menselijke resten. De inscriptie van een registernummer op de originele schedel werd door Aimé Mpane overgenomen op dit beeldwerk.

Het AfricaMuseum legde zich toe op de menselijke resten die in de koloniale context werden verzameld. Dit gebeurde door herkomstonderzoek in de koloniale archieven en veldwerkonderzoek in Congo. Samen met Congolese partners trachtte het AfricaMuseum in Congo in beeld te brengen hoe men vandaag over deze problematische en pijnlijke ‘collecties’ denkt. De Congolese partners, het filmcollectief Faire-Part in Kinshasa, het cultureel centrum WAZA in Lubumbashi en het Instituut voor Nationale Musea van Congo (IMNC) gingen hiervoor in gesprek met Congolese museum experts, academici, politici en nabestaanden.

Welke informatie heeft dit onderzoek voortgebracht? Hoe werden verschillende gesprekspartners in Congo en België betrokken? Wat zijn mogelijke pistes voor de repatriëring van menselijke resten? 

In deze MuseumTalk modereert publieksmedewerker Marie-Reine Iyumva (AfricaMuseum) een gesprek met onderzoeker Lies Busselen (AfricaMuseum), mensenrechtenverdediger Suzanne Monkasa (Platform van de Vrouwen van de Congolese Diaspora in België), filmmaker Paul Shemisi (Faire-Part) en kunstenaar Stéphane Kabila (Waza).

Over de sprekers

Suzanne Monkasa van het Platform van de Vrouwen van de Congolese Diaspora in België strijdt voor vrouwenrechten in België en Congo. Ze brengt de vrouwen uit de Congolese diaspora in contact met de Belgische vrouwenverenigingen. Ze heeft binnen de vroegere Commissie Vrouwen en Ontwikkeling bijgedragen tot de uitvoering van VN-Resolutie 1325 en schreef een eerste aanzet tot aanbevelingen voor mogelijke repatriëringprocessen in het kader van het HOME-project.

Paul Shemisi begon met werken als camera-assistent voor buitenlandse filmploegen. Na ervaring te hebben opgedaan studeerde hij film aan Les Ateliers Action, een filmprogramma georganiseerd door Institut Supérieur des Arts in Brussel. Hij werkte mee aan verschillende films als co-regisseur, scenarist, producent en cameraman, waaronder Système K van Renaud Barret. Hij werkte tevens mee aan de gesprekken met Congolese gesprekspartners over de collecties van menselijke resten en de toekomstige mogelijkheden van repatriëring in het HOME-project in Kinshasa.

Stéphane Kabila heeft een achtergrond in filosofie en curatoriële praktijken. Sinds 2018 werkt hij aan kritische schrijfprojecten voor het cultureel centrum WAZA in Lubumbashi. Sinds kort is hij artistiek directeur bij Livingstone office for Contemporary Art in Zambia en tevens lid van de werkgroep Lubumbashi van het cluster Another Roadmap of Arts Education Africa. Momeneel leidt hij het artistiek programma van Afreximbank in Lubumbashi. In het kader van het HOME-project ging hij in gesprek met Congolese gesprekspartners over de collecties van menselijke resten in België en toekomstige pistes voor repatriëring in Lubumbashi.

Lies Busselen is historica en antropologe van opleiding. Ze werkte een aantal jaren voor de 11.11.11. en woonde twee jaar in Kinshasa waar ze als vertegenwoordigster van Viva Salud samenwerkte met Congolese bewegingen voor het recht op gezondheid. Nadien verdiepte ze zich in de omgang met het koloniale verleden in Europese wereldmusea. Sinds 2020 werkt ze op de herkomst van collecties van menselijke resten en werkte ze samen met Congolese partners aan een netwerk in Congo in het kader van het HOME-project. 

Marie-Reine Iyumva heeft een achtergrond in journalistiek en werkt bij de publieksgerichte dienst van het AfricaMuseum als lid van het Partnerschappen programma. Haar werk is gericht op toegankelijk maken van de collecties naar het brede publiek. Marie-Reine werkte een paar jaar als journalist voordat ze zich uiteindelijk op de museumwereld richtte.

MuseumTalks

Elke maand afspraak met experten, onderzoekers en kunstenaars voor lezingen of boeiende debatten.

> Alle MuseumTalks

Na het MUCEM in Marseille en het Gulbenkian in Lissabon is de reizende tentoonstelling Europa Oxalá in het AfricaMuseum te zien vanaf 7 oktober. De tentoonstelling presenteert het werk van 21 Europese kunstenaars. Hun families zijn afkomstig uit de voormalige kolonies. Deze kunstenaars, die geboren en getogen zijn in een postkoloniale context, stellen een reflectie voor over hun erfgoed, herinnering en identiteit. 

Zij hebben niet alleen de stemmen, geluiden en gebaren geërfd, maar ook de beelden en herinneringen van hun oorspronkelijke culturen, het uitgangspunt voor uitgebreid onderzoek in historische archieven. Als een gevolg daarvan leiden hun artistieke producties tot een originele reflectie over racisme, de dekolonisatie van de kunsten en de deconstructie van het koloniale denken. Zij werpen nieuwe vragen op vanuit nieuwe gebieden en dit vormt een essentiële bijdrage aan het hedendaagse Europa.

De curatoren van de tentoonstelling zijn Antonió Pinto Ribeiro (Universiteit van Coimbra, Portugal), Katia Kameli (kunstenaar) en Aimé Mpane (kunstenaar).

MuseumTalks

Elke maand afspraak met experten, onderzoekers en kunstenaars voor lezingen of boeiende debatten.

> Alle MuseumTalks