Een ideale aanpak voor de organisatie van entomologische trainingscursussen in Sub-Saharaans Afrika

Meer dan 15 jaar al organiseert het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika trainingscursussen over vliegen (Diptera). Deze opleidingen werden aanvankelijk georganiseerd in Tervuren, België, met een focus op schadelijke fruitvliegensoorten (Tephritidae). De laatste 10 jaar vonden de cursussen plaats in Afrika en omvatten ze ook opleidingen over vliegenfamilies die een belangrijke rol spelen in bestuiving, zoals zweefvliegen (Syrphidae), neusvliegen (Rhiniidae) en langtongvliegen (Nemestrinidae). Deze opleidingen werden mee georganiseerd door een groot aantal van onze partners in het Zuiden (Benin, Kenia, Tanzania, Zuid-Afrika) en werden gefinancierd door verschillende instellingen, waarvan het Directoraat-Generaal voor Ontwikkelingssamenwerking en Humanitaire Hulp (DGD) de hoofdfinancierder is. Op dit moment nemen onze partners de stages over en organiseren deze zelf. Wij zorgen enkel voor het duwtje in de rug!

De trainingscursussen bestaan uit theoretische sessies, maar de nadruk ligt op praktische sessies zoals de verzamel- en conservatietechnieken, opspelden en labelen, en de identificatie van vliegen zelf. Om partners in het Zuiden te helpen die geïnteresseerd zijn in de organisatie van gelijkaardige initiatieven, is er nu een paper gepubliceerd in het International Journal of Educational Development: Jordaens et al. 2024 ‘A best way forward to the organization of entomological training courses in sub-Saharan Africa’ (Een ideale aanpak voor de organisatie van entomologische trainingscursussen in Sub-Saharaans Afrika). Deze paper geeft een kort overzicht van de evolutie van de opleidingen en een analyse van de kandidatenprofielen. Nog belangrijker is dat de paper alle relevante informatie geeft over de praktische organisatie van entomologische opleidingen. Alle informatie is vrij beschikbaar en documenten worden voorzien als aparte bijlagen in Word- of Excel-formaat voor gemakkelijk gebruik door anderen in de toekomst. 

Deze informatie zal hopelijk de organisatie van andere entomologische (of gelijkaardige) trainingscursussen in de Afrotropische regio en in andere biogeografische regio's stimuleren en vergemakkelijken. Dergelijke cursussen zullen Zuid-Zuid netwerken aanzetten tot entomologisch onderzoek; de simultane opleiding van deelnemers met een verschillende onderwijs- of professionele achtergrond kan samenwerkingsverbanden smeden tussen universiteiten en andere wetenschappelijke instellingen met betrekking tot postdoctorale opleiding en onderzoek. De opleidingen kunnen ook de aanzet geven tot samenwerking tussen wetenschappelijke instellingen en degenen die betrokken zijn bij beheer, beleidsvorming, dienstverlening of implementatie van wettelijke procedures.

Dit soort trainingscursussen lijkt ons een ideale optie voor de organisatie van soortgelijke activiteiten rond capaciteitsopbouw die zullen bijdragen aan een duurzaam netwerk van entomologen. Ze kunnen een van de vele mogelijke manieren zijn om de genderkloof in de biologische wetenschappen in de Afrotropische regio te verkleinen.

Een kopie van de paper is beschikbaar bij de eerste auteur, Kurt Jordaens (kurt.jordaens@africamuseum.be), of bij de co-auteurs Massimiliano Virgilio (massimiliano.virgilio@africamuseum.be) en Marc De Meyer (marc.de.meyer@africamuseum.be).

Groepsfoto van de vijfde entomologische training over bestuivende vliegen (Morogoro, Tanzania, 2023). Kurt Jordaens© KMMA

Het vangen van vliegen met een handnet en zuigexhauster tijdens de vijfde entomologische training over bestuivende vliegen (Morogoro, Tanzania, 2023). Kurt Jordaens © KMMA

Het opspelden en labelen van vliegen tijdens de eerste entomologische training over bestuivende vliegen (Nairobi, Kenya, 2017). Kurt Jordaens © KMMA