In 1897 organiseerde België een wereldtentoonstelling in Brussel. Op initiatief van Belgische Koning Leopold II werd in het nabijgelegen Tervuren nog een koloniale afdeling toegevoegd. Leopold II wilde zijn Congo Vrijstaat, zijn privékolonie, voorstellen als een ‘beschavingsmissie’ en liet in het park van Tervuren een fictief Congolees dorp of mensentuin bouwen. Naast prauwen en ‘hutten’ werden 267 Congolese mannen, vrouwen en kinderen opgevoerd als levende attracties. Zeven van hen stierven.
De Congolese mensentuin van Tervuren was een geslaagd propaganda-instrument: meer dan 1,5 miljoen bezoekers kregen een racistisch beeld van Congolezen voorgeschoteld. Het succes van de koloniale tentoonstelling leidde uiteindelijk tot de bouw van een permanent Congo museum, dat vandaag bekend staat als het Koninklijk Museum voor Midden- Afrika (AfricaMuseum).
Het AfricaMuseum wil met de nieuwe tijdelijke expo Mensentuin. Koloniale tentoonstellingen wereldwijd de kennis over de Belgische koloniale geschiedenis vergroten en het debat over kolonialisme en racisme stimuleren.
De rondleiding
Wat is een mensentuin? Wie werd er tentoongesteld? Is er een verband tussen mensentuinen, rassentheorieën en kolonisatie? Waarom toont het museum nog racistische beelden? En wat zijn de gevolgen van mensentuinen vandaag?
De rondleiding gaat op in deze vragen. Een gids leidt de groep langs mensentuinen van de 19e en 20e eeuw, en staat stil bij de verhalen van figuren zoals de Zuid-Afrikaanse vrouw Saartje Baartman, de Franse wetenschapper George Cuvier en de Congolese student Paul Panda Farnana. De gids heeft bijzondere aandacht voor de mensentuinen in België en de tentoongestelde Congolezen in Antwerpen, Tervuren en Brussel. Doorheen de rondleiding wordt de populariteit van mensentuinen geïllustreerd aan de hand van affiches.
Tot slot gaat de gids met de groep in gesprek over de kijk op de ‘andere’. Het artistiek project van kunstenaar Teddy Mazina (Muzungu Tribes) en hedendaagse voorbeelden van racistische uitspraken en gebeurtenissen zetten aan tot nadenken. Kan je je eigen kijk veranderen?
Deze tentoonstelling is vooral geschikt in het kader van de lessen geschiedenis en wereldburgerschapseducatie. Leerlingen tot achttien jaar hebben gratis toegang. - Bekijk zeker ook de uitgebreide culturele programmatie die het AfricaMuseum aanbiedt in het kader van deze tentoonstelling.
