Grondverschuivingen in tropisch Afrika

Grondverschuivingen veroorzaken ieder jaar talrijke slachtoffers en schade aan infrastructuur en eigendom. ‘In tropisch Afrika worden grondverschuivingen nauwelijks gerapporteerd, wat nefast is voor een beter begrip van deze natuurgevaren’, zegt Liesbet Jacobs, onderzoekster aan de VUB en het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika (KMMA) in Tervuren.

‘Nochtans kan de schade soms enorm zijn, zoals dat jammer genoeg het geval was in augustus 2017, toen meer dan 500 mensen stierven in Sierra Leone en meer dan 200 in DR Congo. De impact van die grondverschuivingen staan in schril contrast met de beperkte kennis over de geologische processen.’

‘Bovendien zouden deze verliezen nog moeten oplopen in de toekomst wegens een toenemende bevolkingsdruk, in het bijzonder in de meest gevaarlijke zones. Klimaatsveranderingen zullen in deze regio ook hogere of meer intense regenval veroorzaken waardoor aardverschuivingen hoogstwaarschijnlijk meer frequent zullen voorkomen.’

De Rwenzori als case study

Tijdens haar doctoraatsthesis werkte Liesbet Jacobs op grondverschuivingen in de Rwenzori, een bergketen op de grens van Oeganda en DR Congo.

‘Door veldwerk te combineren met archief- en satellietbeeldenanalyses  heb ik de grondverschuiving bestudeerd, om beter te begrijpen waar en wanner ze voorkomen. Ik heb o.a. kunnen aantonen dat de geomorfologie van het gebied een grote impact hebben op verschuivingen.’

‘Samen met mijn collega’s heb ik ook gevoeligheidskaarten kunnen maken voor de regio. Deze kaarten tonen de risicozones aan. We hebben ter plaatse ook een crowdsourcingproject opgezet, waarin bewoners van de regio data verzamelen over natuurlijke risico’s via smartphones en het mobiele netwerk.’

AfReSlide: een breder project

Liesbet Jacobs werkte haar thesis af aan de VUB en het KMMA in het kader van het AfReSlide-project. Dit project wordt gefinancierd door het Federaal Wetenschapsbeleid (BELSPO) voor de periode 2013-2018 en is een samenwerking tussen het KMMA, de VUB, de KU Leuven en de ULB.

Het project heeft tot doel cultureel, technisch en economisch uitvoerbare strategieën te identificeren op beleidsniveau maar ook huishoud-niveau om weerwerk te bieden aan de grondverschuivingen en de schade en menselijke verliezen die eruit voortvloeien in equatoriaal Afrika.

Liesbet Jacobs keerde in februari 2018 terug naar Oeganda samen met haar collega’s van het AfReSlide project om op nationaal, regionaal en lokaal niveau de resultaten te overhandigen aan de Oegandese autoriteiten, zodat ze deze kunnen gebruiken om de schade van grondverschuivingen te beperken.