De natuurlijke comeback van tropisch regenwoud in savannegebied

De grens tussen savanne en tropisch regenwoud. Foto Victor Deklerck © KMMA

Verlies aan regenwoud en koolstofopslag

Verstedelijking, houtkap en vraag naar landbouw leidt tot grootschalige ontbossing in Afrika. Kunstmatige savannes worden aangelegd voor vee- en gewasteelt. Het regelmatig afbranden van de vegetatie om het land bewerkbaar te maken, of om dieren te lokken naar vers groen, is daarbij een veelgebruikte praktijk.

Hoe minder regenwoud, hoe kleiner echter ook de koolstofopslagcapaciteit. Tropische wouden bevatten de helft van alle plantaardige koolstof op aarde. Ze spelen een essentiële rol in de regeling van het klimaat door overtollige CO₂ uit de atmosfeer op te slaan. 

Herstel op eigen houtje

Het eenvoudigweg stoppen met afbranden leidt tot een natuurlijk herstel van tropisch regenwoud, zo blijkt uit een natuurlijk experiment in de Manzonzi-savanne nabij het Mayombe-woud in het uiterste westen van Congo.  

Om de overgang van savanne naar regenwoud na het stoppen met branden te bestuderen, gingen onderzoekers na welke boomsoorten er voorkwamen in een studiegebied ter grootte van 37,2 hectare. Over een periode van vier jaar steeg het aantal bossoorten met 9 stammen per hectare per jaar, terwijl de savannesoorten aan snel tempo verdwenen met 16 stammen per hectare per jaar. En dat zonder enige inmenging van de mens.

150 jaar hersteltijd

De omschakeling naar meer bossoorten vergroot de koolstofopslagcapaciteit. Maar negen jaar na de brandstop bedroeg die in het bestudeerde gebied nog geen 5% van de gemiddelde hoeveelheid die een volwassen regenwoud uit de regio kan opslaan. Doctoraatsstudent Victor Deklerck (UGent/KMMA) rekende het uit: ‘Het zal nog minstens 150 jaar duren alvorens evenveel koolstof wordt opgeslagen als in een volwaardig tropisch regenwoud in Centraal Afrika.’

Inzetten op koolstof én biodiversiteit

Initiatieven voor herbebossing zijn een belangrijke strategie om klimaatverandering tegen te gaan. ‘Ons onderzoek levert bewijs voor het succes van REDD+ programma’s’ (Recovering Emissions from Deforestation and Forest Degradation), aldus Deklerck. ‘Het toont bovendien dat door in te zetten op natuurlijk herstel, koolstofopslag hand in hand kan gaan met het behoud van biodiversiteit – in tegenstelling tot kunstmatige en vaak homogene aanplantingen die de biodiversiteit juist onder druk zetten. De natuur doet zijn werk bijzonder goed.’