Het Arabo-Swahili erfgoed in het oosten van de DR Congo

Interview met Mr. Aboubakar Husseini, Imam van de moskee Quartier 18, Kasongo, DR Congo, © Georges Senga. 

Al in 1860 vestigden handelaars van de Swahili-kust aan de kust van Oost-Afrika zich in het oostelijke deel van de huidige DR Congo op zoek naar ivoor en slaven. Die aanwezigheid heeft een blijvende invloed gehad op de bevolking van de regio. Het Swahili is er vandaag een van de voertalen en de praktijk van de Islam is er stevig verankerd.

Tussen 1892 en 1894 voerden de koloniale troepen van Leopold II verschillende militaire operaties uit in het gebied dat onder Swahili-Arabische controle stond. Voorwerpen werden meegenomen als oorlogstrofeeën. Zo veranderden ze van familiestukken in collectiestukken in het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika (KMMA) en het War Heritage Institute (WHI), waar het instrumenten van koloniale propaganda werden. 

Herkomst- en biografieonderzoek van objecten

De koloniale onderzoekstraditie heeft deze collecties lang als niet-Congolees beschouwd. Daarom werd in België geen intensief onderzoek verricht naar Arabo-Swahili-voorwerpen. In het kader van het project 'Congo Arab Heritage in Historical Narratives' (CAHN) en in samenwerking met het WHI en de KU Leuven, bestudeert een team van onderzoekers van het KMMA deze voorwerpen om hun herkomst en biografie te achterhalen. De focus ligt op voorwerpen die meer licht kunnen werpen op de interculturele uitwisselingen tussen de bevolkingen van het Boven-Congobekken en de Oost-Afrikaanse kust.

"Vragen over de context van deze erfenis in de DR Congo en de bewaarplaats van dit erfgoed blijven grotendeels onbeantwoord. In dit erfgoed zit precies de band tussen de brongemeenschappen en de voorwerpen vervat. Door het te bestuderen, willen we een meerstemmig perspectief op deze Congo-Arabische geschiedenis en erfgoed uitbouwen", legt archeologe Noémie Arazi (Koninklijk Museum voor Midden-Afrika) uit.

Breuk met koloniale narratieven

Het onderzoek van de objecten uit het KMMA en het WHI kan een nieuw licht werpen op de connectiviteit tussen de kuststreek en de Boven-Congobekken, en zo breken met de narratieven die overgeërfd werden uit de koloniale periode. "Het doel is om een meer genuanceerd historisch begrip en een kritisch bewustzijn te stimuleren door de mythe dat België Congo van de Arabische slavernij heeft bevrijd in vraag te stellen", aldus Noemie Arazi. Daarom zet het project ook een samenwerking op met wetenschappers in de onderwijskunde voor het uitwerken van onderwijsprogramma's, artistieke interpretaties en publieksgerichte evenementen.

Veldwerk

Gefinancierd door het Federaal Wetenschapsbeleid, startte het CAHN project in 2021 voor een periode van vier jaar. Veldwerkonderzoek in het najaar van 2021 in de Maniema Provincie had als doel om een dialoog op gang te brengen met de brongemeenschappen over de voorwerpen in het KMMA en het WHI. Tussen juni en september 2022 zal diepgaander veldwerk worden verricht in de provincie Maniema en in Tanzania, wat moet leiden tot een belangrijke herwaardering van de uit de koloniale periode overgeërfde narratieven.

 

 

Kasongo (im)material