Focus op 34 vogelsoorten waarvan de typespecimens in Tervuren worden bewaard

In het nieuwe boek De vogelsoorten uit de typeverzameling presenteert ornitholoog Michel Louette de vogelsoorten waarvan de typespecimens in het AfricaMuseum worden bewaard. Met prachtige foto's en originele tekeningen illustreert de auteur een rijke en gevarieerde collectie vogels, waarvan de meeste zelden zijn gezien.

Mannetje van de Lufiramaskerwever (Ploceus ruweti) dat het nest weeft. Foto en © Michel Hasson

Typespecimen?

Typespecimens zijn exemplaren die gebruikt worden voor een soortbeschrijving. Ze zijn van grote wetenschappelijke waarde omdat ze als referentie dienen voor iedereen die een soort wil bestuderen.

‘Bij de beschrijving van een nieuwe soort kiest een wetenschapper één of meer exemplaren die representatief zijn voor de soort en wijst ze aan als typespecimen,’ legt Michel Louette uit.

Michel Louette, oud-conservator van de vogelcollectie in het AfricaMuseum (1974-2012), is auteur van meer dan 200 wetenschappelijke artikelen. Ook beschreef hij zelf vijf nieuwe vogelsoorten.

Wat vandaag klopt, kan morgen fout zijn

Taxonomie omvat de classificatie en beschrijving van soorten. Zoals elke wetenschappelijke tak is taxonomie niet statisch en zijn revisies frequent. Wetenschappers ontdekken elke dag nieuwe soorten, maar soms is de situatie complexer.

‘Soms blijken twee beschreven soorten in feite één en dezelfde soort te zijn,’ legt Michel Louette uit. ‘Ook het tegenovergestelde kan plaatsvinden. Ondersoorten kunnen van status veranderen en volwaardige soorten worden.’

‘Hoewel vogels tot de bekendste dieren ter wereld behoren, zorgen sommige groepen nog steeds voor discussie binnen de wetenschappelijke wereld en blijven revisies frequent.’

‘Het AfricaMuseum bewaart de typespecimens van 25 vogelsoorten.’

De typeverzameling in Tervuren

In 2010 publiceerden Michel Louette met collega's Type Specimens of Birds in the Royal Museum for Central Africa, Tervuren. Deze publicatie bevat een inventaris van de 988 typespecimens van vogels die in Tervuren worden bewaard.

‘Sommige soorten die in 2010 apart werden geclassificeerd, zijn sindsdien één soort geworden; voor andere soorten gebeurden het tegenovergestelde,’ legt Michel Louette uit. ‘Daarom vergeleek ik de Wereldvogellijst van het Internationaal Ornithologisch Congres met de gegevens van de inventaris van 2010. Zo stelde ik vast dat het AfricaMuseum de typespecimens van 25 vogelsoorten bewaart.’

Bovendien presenteert het boek ook zes vogels waarvan de types zich in Tervuren bevinden, maar die nog niet als soort zijn erkend door de Internationale Ornithologische Unie. Ten slotte omvat het boek drie vogels die eerder als soort werden beschouwd, maar die in feite deel blijken uit te maken van reeds bekende soorten.

Focus op de vogels zelf

Terwijl in de publicatie van 2010 de nadruk lag op de opgezette exemplaren van de vogelsoorten, is het nieuwe boek De vogelsoorten uit de typeverzameling ruimer en ligt de focus meer op de vogels zelf.

‘De meerderheid van deze vogels zijn zeldzaam en hebben een beperkt verspreidingsgebied. Daardoor zijn ze moeilijk te observeren. Dankzij de hulp van enkele van 's werelds beste natuurfotografen kunnen we recente foto's publiceren van vele vogels in hun natuurlijke omgeving. Voor de andere hebben we originele tekeningen gebruikt,’ besluit Michel Louette.

Artistieke impressie van de Prigogines Uil (Phodilus prigoinei). De vogel werd niet levend waargenomen ten tijde van dit schilderwerk. Schilderij van S. Berger, collectie KMMA.

Nahans Frankolijn (Ptilopachus nahani). Illustratie van Dubois 1905.

Het boek De vogelsoorten uit de typeverzameling (25 euro) werd op 20 maart 2023 gepubliceerd door het AfricaMuseum in de reeks "Collecties van het KMMA". Er bestaan drie versies: in het Nederlands, in het Frans en in het Engels.