Op zoek naar duurzame landbouwmethoden: agro-ecologie in Tanzania
Een ecologisch duurzaam en rechtvaardig voedselsysteem uitbouwen. Dat is het doel van agro-ecologische landbouw. Het AfricaMuseum coördineert, in samenwerking met Afrikaanse en Belgische partners, twee onderzoeksprojecten om de ecologische en economische prestaties van agro-ecologische landbouw te vergelijken met die van conventionele landbouw.
Experimentele agro-ecologische velden in de Morogoro-streek, Tanzania. © KMMA
Een voedselsysteem dat ‘niemand in de steek laat’
Agro-ecologie is een geïntegreerde landbouwbenadering waarbij tegelijkertijd ecologische en sociale principes worden toegepast op het beheer van voedsel- en landbouwsystemen. Het wil de interacties tussen planten, dieren, mensen en het milieu optimaliseren. Het doel is een ecologisch duurzaam en eerlijk voedselsysteem te creëren dat ‘niemand in de steek laat’. De holistische visie heeft zodoende aandacht voor onder meer de gezondheid van bodem en dieren, recyclage, biodiversiteit en lokale participatie in het beheer van land en natuurlijke hulpbronnen.
Kosten-batenanalyse
Maar hoe goed doet agro-ecologische landbouw het, zowel ecologisch als economisch, in vergelijking met conventionele landbouw die gebruik maakt van pesticiden?
Met het oog op een diepgravende kosten-batenanalyse van de agro-ecologische landbouwmethode, coördineert het AfricaMuseum momenteel twee onderzoeksprojecten in samenwerking met Afrikaanse en Belgische partners (de Sokoine University of Agriculture in Tanzania, de Eduardo Mondlane University in Mozambique, en de Université Libre de Bruxelles en het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen in Brussel).
Het onderzoeksteam (waaronder vijf PhD-studenten – 3 Afrikaanse, 2 Belgische – en verscheidene Afrikaanse masterstudenten) maakt gebruik van een grote experimentele opstelling in het Morogoro-gebied in Tanzania. Deze proefpercelen werden aangelegd door de Sokoine University of Agriculture met de steun van kleinschalige komkommertelers en de ngo Sustainable Agroecology Tanzania.
Bestuivers en plagen
Om de verschillen tussen agro-ecologische en conventionele landbouw te meten, bestuderen de onderzoekers twee prestatie-indicatoren: de diversiteit van bestuivende insecten (bloemvliegen of zweefvliegen, en bijen) en landbouwplagen (fruitvliegen). Beide insectgroepen hebben tegenovergestelde effecten op groente- en fruitgewassen: een grote soorten- en genetische diversiteit van bestuivers is gunstig, terwijl plaaginsecten ernstige schade kunnen aanrichten.
Voor hun analyse zullen de onderzoekers een beroep doen op de genomica. De veldonderzoeken die in Oost-Afrika worden georganiseerd, leveren ook nuttige informatie op over de verspreiding van belangrijke fruitvliegplaagsoorten in Afrika.
De projecten ISeBAF en AGROVEG (2021-2024) worden respectievelijk gesteund door BELSPO en door het Directoraat-generaal Ontwikkelingssamenwerking.
Meer wetenschappelijk nieuws
Begin dit jaar verscheen bij Routledge het nieuwste boek van Maarten Couttenier: Anthropology and Race in Belgium and Congo (1839-1922). Dit werk onderzoekt de geschiedenis van de Belgische fysische antropologie in de lange 19de eeuw en toont aan hoe het idee ‘ras’ zowel vorm gaf aan verschillende vormen van Europees nationalisme als aan imperialisme tijdens vroegere en latere Belgische (pogingen tot) kolonisatie.
Op deze bijzondere dag zetten we onze dierbare collega en wetenschapper in de kijker: Caroline Michelier, verbonden aan het departement Aardwetenschappen!
Het AfricaMuseum was een van de zeven partners in het HOME-project, een onderzoeksproject naar menselijke resten in Belgische collecties. Dit artikel licht de bijdragen van het AfricaMuseum en de conclusies van het HOME-project toe.