Burgerwetenschappers gezocht: help mee de collectie vlinders en motten te ontsluiten

De collectie van het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika telt ongeveer 240.000 vlinders en ongeveer 230.000 nachtvlinders. Foto: Ingrid Otto © KMMA

Met 6 miljoen specimens is de insectencollectie van het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika een van diens grootste collecties en van groot belang voor de wetenschap. Met ongeveer 240.000 vlinders en ongeveer 230.000 motten vormt de orde van de Lepidoptera een belangrijke deelverzameling.

Slechts een klein deel van de Lepidoptera-collectie is echter zichtbaar voor het publiek en wetenschappers. Honderden specimens zijn te zien in permanente tentoonstellingen en enkele duizenden – of ongeveer 10% van de collectie – zijn toegankelijk via de online database DaRWIN met afbeeldingen in Virtual Collection.

Typeverzamelingen: referentiespecimens om nieuwe soorten te beschrijven

De collectie vlinders en motten bevat ook heel wat typespecimens. Typespecimens zijn van bijzonder belang voor wetenschappers, omdat ze de originele referentiespecimens van een soort vormen. Bij de eerste beschrijving van een soort baseert een taxonoom zijn waarnemingen immers op typespecimens die zijn geselecteerd als representatief voor deze nieuwe soort voor de wetenschap. Daarom zijn de typespecimens vaak de meest bestudeerde en dus ook meest gemanipuleerde specimens in een collectie.

Om deze typeverzamelingen in goede staat te bewaren, heeft de digitalisering ervan een hoge prioriteit. Een digitaliseringscampagne gestart in 2003-2005 resulteerde in een online database met recto/verso foto's van zo’n 2000 specimens vlinders en motten.

Data verrijken

Terwijl deze databank hoofdzakelijk taxonomische informatie bevat, bevatten de etiketten van elk specimen meestal ook nog andere interessante soorten informatie, zoals waar, wanneer en door wie het specimen werd verzameld, de identificatiegeschiedenis, de bepaling van het geslacht, enzomeer. De transcriptie van deze etiketten kan dus een aanzienlijke verrijking betekenen van de bestaande gegevens in de databank.

‘We hebben besloten een burgerwetenschapsproject op te zetten rond deze tijdrovende taak’, legt projectcoördinator Larissa Smirnova (AfricaMuseum) uit. Burgerwetenschappers worden uitgenodigd om allerlei informatie die op het label staat, in te geven in een corresponderend veld om de databases te verrijken.

‘Het is ons tweede project van deze aard, maar nu op grotere schaal. Met dit nieuwe project willen we de vrijwilligersploeg uitbreiden met mensen die specifiek interesse hebben in zoölogie en de biodiversiteitsrijkdom van het Afrikaanse continent. Ons eerste project over de collectie van Odonata (een orde van vliegende insecten, waaronder libellen en waterjuffers) werd dankzij de hulp van vrijwilligers in recordtijd met succes afgerond’, aldus nog Larissa Smirnova.

HetLepidoptera project is beschikbaar op het DoeDat-platform, dat wordt onderhouden de Plantentuin van Meise.

Specimen van Papilio demodocus ab. Dufranei. Volledig bovenaanzicht recto/verso met de labels. Foto: Ugo Dall'Asta, Frans Desmet