De Aziatische bosmug vestigt zich in België

De Aziatische bosmug (Aedes japonicus) is een invasieve soort die afkomstig is uit Azië.

"Zijn beten zijn pijnlijker dan die van inheemse muggen," verklaart Nathalie Smitz, onderzoekster aan het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika die de studie uitvoerde.

"Ze kunnen ook ziektes overbrengen. Hoewel dit nog nooit in België is waargenomen, is het belangrijk de plaatsen van binnenkomst goed te monitoren en de verspreiding van deze mug onder controle te houden."

Een eerste verschijning in Natoye

De Aziatische bosmug werd voor het eerst ontdekt in België in Natoye, in de provincie Namen, in 2002.

"Waarschijnlijk werd de mug daar bij toeval binnengebracht via de internationale handel in tweedehandsbanden door een bedrijf dat hier is gevestigd," aldus de biologe. "Waar de muggen dan precies vandaan kwamen, weten we echter niet, aangezien de banden uit verschillende plaatsen worden geïmporteerd. Ook uit landen die reeds door de muggensoort werden gekoloniseerd, zoals de Verenigde Staten."

"In de jaren na de introductie vestigde de Aziatische bosmug zich in Natoye zonder zich verder te verspreiden. Hij werd nooit gespot buiten een straal van 3,5 km rond het terrein van het bandenbedrijf."

Een poging tot uitroeing

Van 2012 tot 2015 voerden de autoriteiten een intensieve campagne om de soort uit te roeien in het gebied rond Natoye. Als gevolg daarvan werd de mug in 2015-2016 niet meer werd waargenomen en met succes als uitgeroeid verklaard.

In 2017 werd de Aziatische bosmug echter opnieuw opgemerkt in Natoye. Is die terugkeer het gevolg van een herkolonisatie door een klein aantal overlevenden van de uitroeiingscampagne? Of eerder het resultaat van een nieuwe introductie?

Om deze vragen te beantwoorden hebben Nathalie Smitz en haar collega's de structuur en genetische diversiteit vergeleken tussen muggen die voor en na de uitroeiingscampagne werden verzameld in Natoye.

"Het lijkt erop dat een klein aantal muggen de bestrijdingscampagne toch overleefde. Maar uit het onderzoek blijkt anderzijds ook dat de muggen die na de uitroeiingscampagne zijn verzameld een andere genetische signatuur hebben dan de muggen die daarvoor zijn verzameld, wat erop wijst dat er sindsdien een of meerdere nieuwe introducties zijn geweest."

Andere plaatsen van introductie langs de Duitse grens

In tegenstelling tot de geïsoleerde populatie in Natoye, hebben de Aziatische bosmuggenpopulaties in Zuidwest-Duitsland zich in de loop der jaren snel uitgebreid. De onderzoekers voorspelden daarom dat de mug de Duits-Belgische grens zou oversteken. En tussen 2017 en 2019 werden deze muggen inderdaad gevonden in Eupen en Maasmechelen.

"Het genetisch onderzoek bevestigt de Duitse oorsprong van deze muggen en toont ook aan dat ze genetisch zeer verschillend zijn van de muggen in Natoye," zegt Nathalie Smitz. "Op korte termijn kunnen nieuwe introducties worden verwacht, door transport over land en/of natuurlijke verspreiding vanuit gevestigde populaties in West-Duitsland. Deze resultaten onderstrepen de noodzaak van een monitorings- en beheersingsplan op nationaal en regionaal niveau."

Het BopCo-project

Deze studie werd uitgevoerd in het kader van het BopCo-project (Barcoding Facility for Organisms and Tissues of Policy Concern). Dit gemeenschappelijk team van biologen van het KMMA en het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen voert analyses uit op aanvraag door externen. In het kader van het MEMO-project (Monitoring of Exotic Mosquito Species in Belgium) werkte BopCo samen met het Instituut voor Tropische Geneeskunde (ITM) om muggen te identificeren op basis van hun DNA. Andere samenwerkingen met het ITM omvatten de identificatie van Aedes-muggen die in Kinshasa (DR Congo) zijn verzameld, en de studie naar hun dichtheid.

Het BopCo-team beperkt zich echter niet tot de studie van muggen. Op verzoek analyseren zij alle biologische organismen en weefsels die een maatschappelijk en beleidsbelang hebben. Het gaat bijvoorbeeld om bedreigde diersoorten, of soorten die een gevaar kunnen vormen voor de gezondheid of de economie, zoals invasieve soorten, organismen die in verband worden gebracht met voedselfraude of specimens in een gerechtelijke context.