15 jaar onderzoek en samenwerking in Goma, DR Congo

De Nyiragongo-vulkaan torent uit boven de stad Goma, DR Congo. (© N. d'Oreye)

Nyiragongo, de gevaarlijkste vulkaan van Afrika

Nyiaragongo is een van de actiefste vulkanen in Afrika. De vulkaan ligt in het oosten van de DR Congo, vlakbij de grens met Rwanda. Hij torent uit boven de stad Goma op slechts 15 kilometer afstand, en vormt een rechtstreekse bedreiging voor de bevolking.

Tijdens twee historische flankuitbarstingen, in 1977 en 2002, doodden verwoestende lavastromen tientallen mensen en veroorzaakten een grote humanitaire en economische crisis in deze regio die al geteisterd werd door terugkerende gewapende conflicten. Na de uitbarsting van 2002 kwam internationale hulp op de been voor de wederopbouw en ter versterking van het beperkt uitgeruste vulkanologisch observatorium van Goma.

De bevolking van Goma wordt vandaag geschat op één miljoen – twee keer zoveel als in 2002 – wat in het geval van een nieuwe flankuitbarsting een ramp van ongeziene schaal met zich mee kan brengen.

Naar een beter begrip en inschatting van vulkanische risico’s

In 2005 zijn het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika (KMMA) en het Observatoire volcanologique de Goma een samenwerking aangegaan. Die was onder meer gericht op de ontwikkeling van instrumenten om de monitoring van de vulkaan te verbeteren. Vanwege het succes van remote sensing-technieken werden netwerken van monitoringsinstrumenten op het terrein geïnstalleerd in samenwerking met het Luxemburgse Nationaal Natuurhistorisch Museum (MNHN) en het Europees Centrum voor Geodynamica en Seismologie (ECGS). Dankzij de verschillende technieken die vandaag zijn ontwikkeld, is het begrip en de monitoring van de vulkaan drastisch verbeterd, hoewel de duurzaamheid van het monitoringsnetwerk een uitdaging is. Via de begeleiding van Congolese doctoraatsstudenten, draagt het KMMA, met de steun van DGD, ook bij tot de capaciteitsversterking van Congolese instellingen.

Parallel met de studie van de risico’s, heeft de samenwerking van het KMMA zich uitgebreid naar andere aspecten waarbij het vulkaanobservatorium van Goma en andere partners betrokken zijn, zoals de Civiele Bescherming van Noord-Kivu met wie sensibiliseringsinstrumenten voor de bevolking worden ontwikkeld. Om beter te kunnen reageren in geval van een nieuwe crisis is de Civiele Bescherming, met de hulp van talrijke partners waaronder het KMMA, begonnen met de ontwikkeling van nood- en evacuatieplannen waarbij de politieke autoriteiten van zowel de DR Congo en Rwanda betrokken zijn. 

De ervaringen van een internationale samenwerking

Op 5 mei 2021 presenteerden wetenschappers van het vulkaanobservatorium van Goma, het onderzoeksteam GeoRiskA van het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika en de partners van de ECGS/MNHN en de Civiele Bescherming van Noord-Kivu hun 15 jaar onderzoek en samenwerking gepresenteerd tijdens een webinar georganiseerd UNESCO’s Geoheritage for Resilience programma.