De drone-revolutie in vulkaanonderzoek
Het gebruik van drones in de wetenschap neemt snel toe. Met name op het gebied van onderzoek en monitoring van vulkanen bieden drones een ongeëvenaard potentieel.
Benoît Smets en Fidèle Amani gebruiken een drone voor onderzoek van de Nyiaragongo vulkaan in de DR Congo. © Léonard Pongo
Unmanned aircraft systems (UAS's, algemeen bekend als drones) worden voor vulkanologen sleutelinstrumenten voor fundamenteel onderzoek en monitoring. Het gebruik van drones biedt een veilige, snelle en betaalbare toegang tot voordien onbereikbare en te gevaarlijke plaatsen.
Drones geraken waar de mens niet geraakt
Het wetenschappelijk onderzoek naar een van de meest vijandige plekken op aarde is door heel wat fysieke barrières bemoeilijkt. Omdat terreinonderzoek risicovol is, bestuderen vulkanologen de vuurspuwers vaak vanuit de lucht via bijvoorbeeld helikoptervluchten.
'Met onbemande drones die we vanop een veilige afstand besturen, kunnen we delen van actieve vulkanen observeren die zeer moeilijk of niet bereikbaar zijn. Denk maar aan de lavameren', vertelt geoloog Benoît Smets (KMMA).
Beter kijken
Vulkanen worden op vele manieren in beeld gebracht: met optische of infraroodbeelden, 3D-modellen of warmtebeelden, waardoor het mogelijk is om vulkanische activiteit weer te geven. Daarvoor gebruiken onderzoekers vaak data van satellieten.
Maar drones bieden heel wat voordelen. Benoît Smets: 'Zo bekomen we met dronebeelden een veel grotere resolutie, waarmee we tot op enkele (tientallen) centimeters nauwkeurig kunnen kijken. Bovendien kunnen we in veel meer richtingen kijken dan enkel van bovenaf. Zo kunnen we ook de vulkaanwanden in detail in beeld brengen, of andere verticale elementen die niet goed zichtbaar zijn op satellietbeelden. De beelden worden ook genomen onder het wolkendek, en we kunnen vermijden dat de uitstoot van vulkanische gassen de beelden vertroebelt, zoals bij satellietbeelden soms het geval is.'
Meten en stalen nemen in de gevarenzone
Hoewel de wetenschappers van het GeoRiskA team van het KMMA zich specialiseren in optische beeldvorming, kunnen drones ook uitgerust worden met apparatuur om de gassamenstelling te meten of stalen van water, sediment of gesteente te nemen. Dat kan met drones ook op veel optimalere locaties gebeuren, zoals in de vulkaanopening of midden in de gaspluim.
Revolutie in onderzoek en monitoring
Bovenop de nieuwe mogelijkheden qua toegang en beeldvorming, hebben drones als belangrijk voordeel dat ze veel minder kosten dan onderzoeksmissies via bijvoorbeeld helikopters. Drone-onderzoek kan dus veel vaker gebeuren. Smets: 'Door al deze elementen samen verwachten we door de drone-revolutie een grote vooruitgang in ons begrip van de complexe fysieke processen in vulkanen.' De onderzoeker stipt ook aan dat drones ook een sleutelrol kunnen spelen in het monitoren van vulkanen voor, tijdens en na uitbarstingen, precies omdat ze zo makkelijk en snel in te zetten zijn.
© Léonard Pongo
© Léonard Pongo
© Léonard Pongo
Wetenschappelijk artikel: James, M. R., Carr, B., D'Arcy, F., Diefenbach, A., Dietterich, H., Fornaciai, A., Lev, E., Liu, E., Pieri, D., Rodgers, M., Smets, B., Terada, A., von Aulock, F., Walter, T.., Wood, K. and Zorn, E. (2020) "Volcanological applications of unoccupied aircraft systems (UAS): Developments, strategies, and future challenges", Volcanica, 3(1), pp. 67-114. doi: 10.30909/vol.03.01.67114.
Meer wetenschappelijk nieuws
Het project Colonial Sources (CoSo) wil een digitaal platform ontwikkelen als toegangspoort tot archieven en kennis over het gedeeld Belgisch, Burundees, Congolees en Rwandees koloniaal verleden. Het CoSo-portaal zal voor het eerst bestaande maar vooralsnog versnipperde collecties en informatie m.b.t. de Belgische koloniale periode samenbrengen op één plaats. Hier bovenop zal het ook educatieve dossiers aanbieden op basis van courante vragen over het Belgisch kolonialisme. Het platform richt zich zowel op onderzoekers als op een breed publiek.
Begin dit jaar verscheen bij Routledge het nieuwste boek van Maarten Couttenier: Anthropology and Race in Belgium and Congo (1839-1922). Dit werk onderzoekt de geschiedenis van de Belgische fysische antropologie in de lange 19de eeuw en toont aan hoe het idee ‘ras’ zowel vorm gaf aan verschillende vormen van Europees nationalisme als aan imperialisme tijdens vroegere en latere Belgische (pogingen tot) kolonisatie.
Op deze bijzondere dag zetten we onze dierbare collega en wetenschapper in de kijker: Caroline Michelier, verbonden aan het departement Aardwetenschappen!