Fémiya, een feministisch en dekoloniaal comité, nodigt jou in samenwerking met het AfricaMuseum uit voor de avant-première van de documentaire Tassinon, le Vodoun au féminin sacré. Deze film is een dekoloniale kreet en een liefdeslied aan het Vodoun, waarin de spirituele kracht en de weerstand van Togolese vrouwen worden gevierd.
Documentaire in het Frans en Swahili, met Engelse ondertiteling; rondetafelgesprek in het Frans, Nederlands en Engels
Available
On
Summary
Het AfricaMuseum, in samenwerking met Vrije Universiteit Brussel (VUB), nodigt je graag uit voor de Belgische première van de documentaire Goma: Leven met het risico van uitbarstingen van de Nyiragongo.
In de stad Goma, gelegen tussen het Kivumeer en het Nationaal Park Virunga in het oosten van de Democratische Republiek Congo, wonen meer dan een miljoen mensen die leven onder de constante dreiging van een gevaarlijke buur: de vulkaan Nyiragongo, een van de meest actieve vulkanen ter wereld.
Goma: Leven met het risico van uitbarstingen van de Nyiragongo dompelt je onder in de dagelijkse realiteit van de inwoners van Goma, een stad gebouwd op lava, geteisterd door oorlogen en aardbevingen, maar vol leven en veerkracht. Aan de hand van hun getuigenissen blikken we terug op de herinneringen aan eerdere uitbarstingen: 1977, 2002 en het plotselinge incident van 2021 dat duizenden mensen verdreef.
In deze documentaire van 30 minuten delen families hun angst voor het vluchten binnen enkele minuten, de pijn van het verlies van hun huis en dierbaren, en de immense moed die nodig is om steeds opnieuw te beginnen. De documentaire onderzoekt ook de aanhoudende uitdagingen om hun huizen te herbouwen in een landschap dat getekend is door lava. Daarnaast benadrukt deze documentaire hoe risicovoorbereiding en wetenschappelijke kennis verbonden zijn met de diepe band die inwoners met hun stad en land hebben, en hun vastberadenheid om te blijven hopen.
Met krachtige verhalen en indrukwekkende beelden is Goma: Leven met het risico van uitbarstingen van de Nyiragongo meer dan een documentaire; het is een ontroerend portret van een gemeenschap die dagelijks met risico's leeft, maar weigert hoop en toekomst op te geven.
Een documentaire geschreven en geregisseerd door Blaise Mafuko Nyandwi (UNIGOM), in samenwerking met Matthieu Kervyn (VUB), Caroline Michellier (AfricaMuseum/UCLouvain) en Benoît Smets (AfricaMuseum/VUB).
Trailer
Rondetafelgesprek
Valérie Cayol
Valérie Cayol is onderzoeksdirecteur bij het CNRS in het Laboratoire Magmas et Volcans van de Universiteit Clermont Auvergne. Haar werk richt zich op de overdracht en opslag van magma, evenals op de bewegingen van de flanken van vulkanische formaties. Hiervoor maakt ze gebruik van geofysische gegevens (vervormingen waargenomen via satelliet en op de grond, seismische activiteit, gravimetrie) en numerieke simulaties. Zo draagt ze bij aan het begrip van de werking van vulkanen, zoals de Piton de la Fournaise of de Nyiragongo.
Adalbert Muhindo Syavulisembo
Adalbert Muhindo Syavulisembo is vulkanoloog, doctor in de wetenschappen aan de Université Libre de Bruxelles en docent-onderzoeker aan de Université de Goma (UNIGOM), verbonden aan het Observatoire Volcanologique de Goma (OVG) en de ULB. Zijn onderzoek richt zich op de geïntegreerde analyse van vulkanische risico's in stedelijke omgevingen, de ruimtelijk-temporele modellering van kwetsbaarheid en de toegankelijkheid van vitale hulpbronnen voor bevolkingsgroepen die blootstaan aan vulkanische risico's. Als specialist in actief vulkanisme in het gebied van de Grote Meren heeft hij bijgedragen aan talrijke internationale projecten en referentiewerken gepubliceerd over risicobeheer in Goma. Als algemeen directeur van het OVG tijdens de uitbarsting van de Nyiragongo in 2021 speelde hij een essentiële rol in de wetenschappelijke coördinatie, de communicatie van gegevens en de samenwerking met de autoriteiten. Aan de UNIGOM, waar hij universitair hoofddocent is, leidt hij toekomstige wetenschappers op en begeleidt hij onderzoek op het gebied van geowetenschappen, met een uitgesproken betrokkenheid bij kwesties als veerkracht en risicobeheer in Centraal-Afrika.
Christian Chiza Kashurha
Christian Chiza Kashurha is doctor in de geschiedenis aan de UCLouvain, gespecialiseerd in milieukwesties en geschiedenisonderwijs. Hij geeft les aan de afdeling Geschiedenis van het Institut Supérieur Pédagogique de Bukavu (ISP-Bukavu) en is onderzoeker aan het Centre de Recherche en Droits de l'Homme et en Droit International Humanitaire (CERDHO) van de Université Catholique de Bukavu (UCB). In zijn werk hanteert hij een sociaal-antropologische en interdisciplinaire benadering om conflicten en uitdagingen op het gebied van menselijke veiligheid te analyseren. Hij levert ook een bijdrage aan de activiteiten van de Groupe d'Études sur les Conflits et la Sécurité Humaine (GEC-SH) van het ISP-Bukavu en werkt samen met verschillende onderzoekscentra in Afrika en Europa. Hij is adviseur voor verschillende Belgische ngo's op het gebied van onderwijs in wereldburgerschap en solidariteit, en sinds september 2026 is hij ook wetenschappelijk medewerker aan de UCLouvain binnen de juridische kliniek Rosa Parks.
Katrien Vanderschoot
Katrien Vanderschoot is seniorjournaliste bij de internationale dienst van VRTNWS, de nieuwszender van de nationale openbare omroep in België, gevestigd in Brussel. Als specialist in Afrika en het Verenigd Koninkrijk volgt ze sinds 1994 de politieke en sociale dynamiek in het gebied van de Grote Meren en heeft ze reportages gemaakt in meer dan dertig Afrikaanse landen. Ze volgt ook grote internationale conflicten voor de Foreign News Desk. Als voormalig correspondent in het Verenigd Koninkrijk heeft ze verslag gedaan van historische momenten zoals de Pinochet-affaire, het Brexit-referendum en de begrafenis van koningin Elizabeth. Katrien werkt voor radio, televisie en internet, produceert podcasts, modereert debatten en treedt op als spreker. Ze is auteur van Graven in Rwanda (1998) en De kinderen van de kolonie (2022).
Op 11 november 1975 werd de Republiek Angola onafhankelijk. Ter gelegenheid van de vijftigste verjaardag van dit Centraal-Afrikaanse land en op initiatief van Nicole Kanda wordt in samenwerking met het AfricaMuseum een uitzonderlijk tweedaags evenement aangeboden rond de geschiedenis en cultuur van Angola. Op het programma staan een filmvoorstelling, conferentie, muziek en dans.
Gedurende het hele weekend kunt u een voorstelling van Angolese kunstwerken bezoeken, waaronder werken van de internationale kunstenaar Cristiano Mangovo.
Op zaterdag 22 februari 2025 stelt het AfricaMuseum met trots de avant-première voor van de kortfilm Patrimoine, geregisseerd door Blessing Maluba Ngoy.
Patrimoine belicht de discriminatie met betrekking tot haardracht waaronder de zwarte gemeenschap te lijden heeft en viert kroeshaar als symbool van een rijke identiteit en cultuur. Door middel van verweven verhalen – van vandaag en gisteren – nodigt deze film ons uit om na te denken over de impact van koloniale normen, terwijl hij tegelijkertijd de veerkracht en trots van Afro-descendenten benadrukt. De film wordt gevolgd door een kortfilm van Mesomahu over de situatie in Goma.
Programma
17.00 u: Deuren open
18.00 u: Optredens van artiesten
18.20 u: Voorstelling van de kortfilm Patrimoine
18.45 u: Gesprek met de regisseuse, het filmteam en de ambassadeur van de DRC
Eén hand voor de mond voor stilte; twee vingers als een pistool op de slaap voor geweld: dit gebaar, dat een symbool is geworden van verzet tegen onderdrukking, heeft zich verspreid als een teken van solidariteit om de oorlog in het oosten van de Democratische Republiek Congo aan de kaak te stellen.
Hour info
15:00-17:30
Taal
Nederlands en Frans (simultaanvertaling)
Available
On
Summary
In het kader van de tentoonstelling ReThinking Collections organiseert het AfricaMuseum in samenwerking met het tv-programma Vranckx & de Nomaden (VRT Canvas) de avant-première van de documentaire Kakungu. Na de vertoning volgt een uitwisseling over hoe België en Congo omgaan met hun koloniale verleden.
De voorbije jaren was er in maatschappelijke en politieke debatten meer aandacht voor het gezamenlijke koloniale verleden van België en Congo. Er werden verschillende initiatieven genomen op het vlak van publieke ruimte, onderzoek, museumcollecties ...
In die context reisde de Belgische koning Filip in juni 2022 voor het eerst naar Congo. Hij betuigde zijn spijt voor de kolonisatie en overhandigde een kakungu-masker aan de Congolese president Félix Tshisekedi. Het is een masker van het Suku-volk uit de Congolese regio Kwango. Sinds 1954 behoort het masker tot de collectie in het AfricaMuseum. Nu staat het als langdurig bruikleen in het Musée national de la République démocratique du Congo (MNRDC).
In januari 2024 opende het AfricaMuseum de deuren van ReThinking Collections, een tentoonstelling over herkomstonderzoek van Afrikaanse objecten. De collecties in het museum werden grotendeels verworven tijdens de koloniale periode in de huidige Democratische Republiek Congo. De expo verwijst ook naar het kakungu-masker.
Samenvatting van documentaire
Na bijna 70 jaar in het Afrikamuseum is het zeldzame Kakungu-masker terug in Congo. Ondanks de feestelijke ceremonie in het Nationaal Museum blijft het masker eigendom van België, wat voor onrust zorgt bij de Congolese bevolking en de Suku-gemeenschap, waar het masker oorspronkelijk vandaan komt. De documentaire neemt je mee door de geschiedenis van het masker, van het vergeten dorp waar het ooit een traditionele rol speelde tot de koloniale erfenis die het met zich meedraagt. Het roept de vraag op of de oorspronkelijke gemeenschap niet meer betrokken moet worden. Want zonder zijn ware betekenis blijft erfgoed slechts een levenloos museumstuk.
Deze reportage kwam tot stand met de steun van het Fonds Pascal Decroos, 11.11.11 en eight vzw.
Programma
15:00 – 15:15
Verwelkoming door moderator Katrien Vanderschoot (VRT-journaliste) en Sofie Bouillon (diensthoofd Tentoonstellingen AfricaMuseum)
Inleiding van de documentaire door Rudi Vranckx (VRT-journalist)
15:15 – 15:45
Vertoning van de documentaire (ondertitels in Nederlands en Frans)
15:45 – 16:15 Panel 1: hoe kwam de documentaire tot stand?
Uitwisseling tussen documentairemakers Don Moussa Pandzou, Job van Nieuwenhove en Adriaan De Loore
16:15 – 17:00 Panel 2: hoe omgaan met het koloniale verleden?
Uitwisseling tussen antropoloog Placide Mumbembele (professor Université Kinshasa), doctoraatsonderzoeker Lies Busselen (Katholieke Universiteit Leuven), historica en professor Gillian Mathys (Universiteit Gent) en pedagoge Mireille-Tsheusi Robert (voorzitter Bamko vzw)
17:00 – 17:30
Vragen en uitwisseling met het publiek
Naar aanleiding van de Onafhankelijkheidsdag van Oeganda, vertoont De Cinema in samenwerking met het AfricaMuseum en Eight vzw de nieuwe documentaire Blind Spots van Steven Janssens (België) en Godfrey Mumpe (Oeganda).
Na de vertoning modereert Reine Nkiambote (podcastmaker What’s up with Reine?)een gesprek met leraar Godfrey Mumpe (docent National Teachers College, Kampala), studenteEseosa Gevers (voorzitter Afrikaanse studentenvereniging AYO in Antwerpen) en filmmaker Steven Janssens.
Samenvatting
De film reist van een klaslokaal in Oeganda naar een Belgisch treinstation, en laat zien hoe onderwijs, cultuur en instellingen onze manier van denken en handelen beïnvloeden. Centraal staan de leerlingen in de klas van geschiedenisleraar Godfrey. Hun vragen en onderzoek vormen de drijvende kracht terwijl ze koloniale denkpatronen en racistische systemen ontrafelen, uitdagen en proberen te overwinnen.
Door Godfrey's drang om "ontdekkingen" te herdefiniëren, Kalule's strijd om zijn cultuur te behouden en Billy's oproep om de gestolen rijkdom van Afrika terug te vorderen, stelt de film de vraag: kunnen we echt vooruitgaan zonder onszelf met onze eigen blinde vlekken te confronteren? BLIND SPOTS belooft een verrassende, niet-oordelende zoektocht, waarbij humor en persoonlijke verhalen worden gebruikt om het perspectief van de kijker uit te dagen. Meer informatie, trailer en teasers: www.blindspotsfilm.com
In het kader van de tentoonstelling ReThinking Collections organiseert het AfricaMuseum in samenwerking met DOXY FIXY de Belgische première van de documentaire The Story of Ne Kuko van regisseur Festus Toll. Na de vertoning volgt een uitwisseling over herkomstonderzoek en restitutie.
In januari 2024 opende het AfricaMuseum de deuren van ReThinking Collections, een tijdelijke tentoonstelling over herkomstonderzoek. De collecties in het AfricaMuseum werden grotendeels verworven tijdens de koloniale periode in de huidige Democratische Republiek Congo. Het nkisi nkonde object van chef Ne Kuko werd door een Belg gestolen in 1878 en maakt deelt uit van de museumcollectie in Tervuren sinds 1912.
Herkomstonderzoek en restitutie krijgen steeds meer aandacht in maatschappelijke en politieke debatten. Maar hoe kunnen we de oorsprong van Afrikaanse cultuurobjecten in Europese musea achterhalen? En wat is de toekomst van deze objecten binnen en buiten de muren van musea?
Programma
15:00 – 15:15 Verwelkoming door moderator Maria Bemba (journaliste) en directeur-generaal Bart Ouvry (AfricaMuseum)
Inleiding van de documentaire door filmmaker Festus Toll
15:15 – 15:45 Vertoning van de documentaire The Story of Ne Kuko
15:45 – 16:30 Uitwisseling tussen professor Placide Mumbembele (Université de Kinshasa), kunsthistorica en activiste Anne Wetsi Mpoma (Wetsi Gallery) en historicus en onderzoeker Maarten Couttenier (AfricaMuseum)
16:30 – 17:00 Vragen en uitwisseling met het publiek
17:00 – 17:30 Receptie
Synopsis van de documentaire
Het Afrika Museum in Berg en Dal binnenwandelen om de deur weer uit te lopen met een tentoonstellingsobject onder je arm. Volgens de politie is dat diefstal, volgens de Pan-Afrikaanse activist Mwazulu Diyabanza is het een kwestie van ophalen wat tijdens de koloniale overheersing uit Congo is geroofd om het weer terug te brengen naar waar het vandaan kwam.
In deze opvallend vormgegeven, met archiefmateriaal verrijkte documentaire worden verschillende aspecten van koloniale roofkunst belicht aan de hand van de geschiedenis van Ne Kuko, een chef in het Congolese Boma, die rond 1878 ten prooi viel aan een Belgische avonturier op handelsexpeditie.
Een kalme voice-over vertelt hoe Ne Kuko niet alleen grond afhandig werd gemaakt, maar ook zijn nkisi. De diefstal van dit object waaraan spirituele krachten worden toegeschreven, betekende niet alleen identiteitsverlies voor Ne Kuko, het sloeg ook de lokale gemeenschap werkelijk uit het lood. Anderhalve eeuw later wacht de nkisi nog altijd op een terugkeer naar Boma.
14.00 – 15.30: rondleiding (max. 25 personen) I 16.00 – 17.30: vertoning van de film (met ondertitels in Engels)
Taal
Frans en Nederlands
Available
On
Summary
25 november is de Internationale Dag voor de uitbanning van geweld tegen vrouwen. Ter gelegenheid hiervan en in het kader van de programmatie 125/5 jaar, organiseert vzw MWASI in samenwerking met het AfricaMuseum en de ngo Broederlijk Delen een evenement om de slachtoffers te herdenken van de oorlog die al meer dan 25 jaar woedt in de Democratische Republiek Congo.
Dekoloniale rondleiding
Tijdens de rondleiding laten twee gidsen je kennismaken met verschillende zalen in het museum die helpen om de oorsprong en de problemen rond de oorlog in Oost-Congo te begrijpen.
Brenda Odimba is burgerlijk ingenieur. Bij MWASI vzw werkt ze als dekoloniaal activiste in de antiracistische, feministische en ecologische strijd in België en Congo. Ze geeft de rondleiding in het Frans.
Sandrine Ekofo is juriste en sinds 2021 beleidsmedewerker Congo voor de Vlaamse NGO Broederlijk Delen. Zij begeleidt de rondleiding in het Nederlands.
Film-debat
Sema (‘spreek’ in Swahili) is een film uit 2019 van de Mouvement National des Survivantes de Violences Sexuelles au Congo. De film, geregisseerd door Machérie Ekwa, is gebaseerd op ware gebeurtenissen en wordt grotendeels gespeeld door overlevenden van seksueel geweld in Congo. Het doel van de film is om het publiek bewust te maken van de oorzaken en gevolgen van de oorlog, om mensen aan te moedigen het zwijgen over de gepleegde wreedheden te doorbreken en een einde te maken aan de stigmatisering die zij dagelijks ervaren.
Na de filmvertoning zullen Brenda Odimba en Sandrine Ekofo een gesprek faciliteren met Elisabeth Sekanabo van de vereniging Amuka (‘word wakker’ in Swahili) die projecten steunt in de Kivu.
Op 1 december geeft de bekende Congolese artiest Innoss'B in de Brusselse zaal La Madeleine een humanitair concert voor vrede in Congo. De opbrengst gaat naar het weeshuis Gun Gunna en de projecten die zij voeren in Goma en de provincie Noord-Kivu. Bestel hier je ticket: https://concert-innossb.ticketlive.be/selection
Subtitle
Documentaire
Hour info
19.00 - 21.00u
Taal
Frans
Available
On
In het kader van de programmatie 125/5 jaar organiseert het AfricaMuseum in samenwerking met Cinematek en het Afrika Filmfestival een avond rond de documentaire Kasongo (Im)Matériel van Noemie Arazi en Georges Senga.
Na de vertoning modereert Nadia Nsayi (verantwoordelijke culturele programmatie van het AfricaMuseum) een nagesprek tussen Noemie Arazi (archeologe en onderzoeker bij het AfricaMuseum), Moussa Don Pandzou (co-auteur van het boek 'Yaya na leki') en het publiek.
Kasongo (Im)Material
Kasongo (Im)Material (2021) verkent de vergeten geschiedenis van de mensen van Arabisch-Swahili afkomst in de Democratische Republiek Congo. Hun traject van onderdrukker naar onderdrukte en de lokale overname van hun cultuur en taal weerspiegelen de spanningen en ambivalentie van geschiedenis en erfgoed. Door beelden van opgravingen te combineren met archiefmateriaal en hedendaagse opnames, roepen een archeoloog en een fotograaf de emotionele impact op van wat vanuit het verleden in het heden voortduurt.
Kasongo (Im)Material was een officiële selectie op de volgende festivals: Kinshasa International Film Festival (2021, DRC), Belgrade International Ethnological Film Festival (2021, Servië), Cotonou International Digital Film Festival (2021, Benin), Sharjah Film Platform (2021, Verenigde Arabische Emiraten), Saint-Louis Docs - Festival International du Film Documentaire de Saint-Louis (2021, Senegal), Luxor African Film Festival (2022, Egypte), Afrika Film Festival Leuven (2022, België), New York African Film Festival (2022, VS), Zanzibar International Film Festival (2022, Tanzania) en Congo in Harlem Festival (2022, VS).
Een jaar geleden hield België een officiële ceremonie als eerbetoon aan de Congolese onafhankelijkheidsheld en premier Patrice Lumumba, vermoord in 1961.
In het kader van de programmatie 125/5 jaar van het AfricaMuseum en met de Congolese onafhankelijkheidsdag in het vooruitzicht, vertoont De Cinema in Antwerpen de nieuwe documentaire 'Lumumba, de terugkeer van een held' van Quentin Noirfalisse, Benoit Feyt en Dieudo Hamadi.
Na de vertoning modereert Nadia Nsayi (verantwoordelijke culturele programmatie AfricaMuseum) een gesprek met Ludo De Witte (auteur van ‘De moord op Lumumba’), Randy Kalemba (voorzitter van de culturele organisatie ICK) en het publiek.
LUMUMBA, de terugkeer van een held
61 jaar na zijn moord keert Patrice Lumumba terug naar de Democratische Republiek Congo. Of, zoals een van zijn kinderen het uitdrukte, Congo keert terug naar Congo. Lumumba werd samen met twee van zijn naaste medewerkers vermoord, midden in de Koude Oorlog en tijdens de golf van Afrikaanse onafhankelijkheden. Slechts één tand schijnt de zuurbehandeling van hun lichamen door een Belgische politieagent te hebben overleefd. Deze film vertelt het verhaal van de zeer politieke festiviteiten rond de teruggave van Lumumba's stoffelijke resten, maar probeert vooral te achterhalen wat er van Patrice Lumumba is overgebleven, in Congo en in België. Zijn moord en die op Okito en Mpolo blijven tot nu toe onbestraft.
