Pionierster in het museum

Olga Boone, de eerste vrouwelijke wetenschapper in het KMMA

Wie was de eerste vrouwelijke wetenschapper in het KMMA? Eline Sciot bracht etnografe Olga Boone voor het eerst voor het voetlicht. Boone’s opvallend diverse onderzoek neemt een speciale plaats in in de geschiedenis van de Belgische antropologie. De reconstructie van haar carrière werpt ook meer licht op de kansen en beperkingen voor de eerste vrouwelijke wetenschappers en conservatoren in musea.

Pionierster in het museum

1 september 1930 was een bijzondere dag in de geschiedenis van het KMMA. Toen werd voor de eerste keer een vrouwelijke wetenschapper aangenomen in de vaste onderzoeksstaf van het museum. Olga Boone (1903-1992) zou niet minder dan 40 jaar op het Etnografisch documentatiebureau werken. 

Hoewel Boones Cartes ethniques en haar publicaties over xylofonen en trommels uit Congo vandaag nog een zekere bekendheid genieten onder specialisten, was verder nauwelijks iets geweten over wie Olga Boone was en wat ze deed. 

 

In een pick-up doorheen Congo

Historisch onderzoek heeft het werk van de etnografe nu in kaart gebracht. Zo weten we bijvoorbeeld meer over de twee wetenschappelijke expedities naar Congo die Boone ondernam kort na de Tweede Wereldoorlog. 

“Tijdens een eerste missie in 1948-49 reisde Boone gedurende een jaar rond in Congo en Ruanda-Urundi op zoek naar etnografische documentatie om een ‘etnische kaart’ op te maken”,  legt Eline Sciot uit. “Dat deed ze in een pick-up, samen met twee Congolezen, Nzati Nicolas en Jean (?).” 

Het doel van een tweede expeditie kort nadien, in 1951, was het maken van foto’s en films in zwart-wit en kleur van onder meer de bobongo dansen in de streek van het Mai Ndombe meer. Hier verzamelde Boone ook etnografische objecten.

 

Etnografische databank avant-la-lettre

Boone was bij de weinige vrouwen die al in de eerste helft van de twintigste eeuw professioneel actief waren in de  antropologie in België. 

Naast het maken van etnische kaarten en classificaties van muziekinstrumenten, hield ze zich ook bezig met het aanleggen en publiceren van etnografische bibliografieën. Deze omvangrijke bibliografische ‘databank’ avant-la-lettre is de oorsprong van het huidige Documentatiecentrum voor Menswetenschappen in het KMMA.

 

“Sociale en culturele normen rond gender maakten bijvoorbeeld veldwerk voor vrouwen geen evidentie.”

Vrouw in een mannenwereld

Olga Boone was niet alleen de eerste, maar gedurende lange tijd ook de enige vrouw in het vaste korps van wetenschappers in het museum. Eline Sciot ging ook na welke plaats Boone als wetenschapster innam in de mannenwereld die het museum en ook de antropologie op dat moment waren

“Sociale en culturele normen rond gender maakten bijvoorbeeld veldwerk voor vrouwen geen evidentie, hoewel dat erg belangrijk was voor de autoriteit van een onderzoeker”, vertelt Eline. “Documentair onderzoek daarentegen, werd erg geschikt bevonden voor vrouwen, maar genoot tegelijkertijd minder aanzien.” 

 

Persoonlijk archieffonds

De rijke (archief)collecties van het KMMA vormden de voedingsbodem voor dit onderzoek. Het omvangrijke institutioneel archief was een eerste belang¬rijke bron van informatie. 

Bovendien werd ook een voordien niet-geïnventariseerd persoonlijk archieffonds van Boone gevonden. Dat bevat naast haar correspondentie onder meer veldwerknota’s, kaarten met het traject van Boone’s expedities

Ook een album met vierhonderd foto’s van haar eerste missie, de door haar verzamelde objecten, haar publicaties en films lieten verder toe het werk van deze pionierster te reconstrueren.

 

Boone (links) met twee collega's voor het museum.

Boone op de eerste rij, temidden van de andere wetenschappers.