125/5

In 2023 bestaat het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika (AfricaMuseum) 125 jaar. Ook heropende het museum 5 jaar geleden de deuren na een renovatie. Daarom vonden evenementen plaats. Het museum sluit de programmatie 125/5 jaar af met de opening van Afropea, de zaal die de geschiedenis van de sub-Saharaans Afrikaanse aanwezigheid in België in kaart brengt.  

Afropea toont de plaats en de rol van Afrikanen uit sub-sahara Afrika en Belgen van Afrikaanse afkomst in België sinds de 16e eeuw. De naam van de zaal is een eerbetoon aan het album Adventures in Afropea 1 van de Belgisch-Congolese groep Zap Mama. 

Op zondag 17 december opent de zaal voor het publiek, met werken van de kunstenaars: Aimé Ntakiyica, John K Cobra, Henri Logelain, Moke, Pierre Muanza en The (in)convenience Store, een installatie van Rachel Hansoul.  

Twee gidsen zullen aanwezig zijn in de zaal om Afropea voor te stellen aan de bezoekers.   
 

Familiegeschiedenis en grote geschiedenis die naadloos in elkaar overgaan.

Het begint allemaal met een huwelijksfoto. Etterbeek, 1942.
Wie was François Kamanda en waarom kwam hij naar België?
Welke rol speelde hij op de twee Wereldtentoonstellingen in Brussel?
En tijdens het verzet tegen de Duitse bezetter?
Hoe kwam zijn portret in het AfricaMuseum in Tervuren terecht?
En waarom kent niemand in zijn eigen familie zijn verhaal? 

Als een puzzel zijn Eva Kamanda en Kristof Bohez erin geslaagd om het leven van Eva's overgrootvader, die tijdens de koloniale tijd ver van zijn ouders en familie leefde, terug samen te stellen. Hun onderzoek legt een stuk ongekende Belgische geschiedenis bloot.

Dit boek heeft de waarde van een sociologisch handboek. Het is ook een les in "Samen Leven".
Pierre Kompany, Erevoorzitter van l'Union Royale des Congolais de Belgique

De auteurs

Eva Kamanda (1991) is actrice en presentatrice. Ze werd geboren in Brussel, de stad waar haar Congolese overgrootvader zijn lange leven doorbracht.

Kristof Bohez (1983) is sinds 2005 journalist, voornamelijk voor Het Nieuwsblad. Terwijl hij met Eva de stad doorkruiste, ontdekte hij dat de gevels er nationale en koloniale geschiedenis zweten.
 

Keti Koti

Janice Deul vertelt in Keti Koti: Waarom we de afschaffing van de slavernij moeten herdenken en vieren de geschiedenis en de oude en hedendaagse tradities van Keti Koti. Bovendien betoogt ze hoe Keti Koti er anno nu uit zou moeten zien, zodat Nederland gezamenlijk voorwaarts kan. Keti Koti is een geïllustreerde gids voor iedereen.Te gebruiken als inleiding, naslagwerk, gids en slijpsteen, met als doel het collectief vergroten van de kennis over Keti Koti, algehele bewustwording en historisch besef rondom thema's als ongelijkheid en vrijheid.

Op 1 juli vieren steeds meer Nederlanders Keti Koti. Op deze dag wordt stilgestaan bij de afschaffing van de slavernij in Suriname en op de voormalige Nederlandse Antillen.

In 2023 is dat honderdvijftig jaar geleden en de laatste jaren gaan er steeds meer stemmen op om van Keti Koti een officiële vrije dag te maken. Ook opinieschrijver Janice Deul maakt zich daar sterk voor. Ons slavernijverleden is een ingewikkeld en gevoelig onderwerp. Dat hebben de reacties op de excuses van premier Mark Rutte nog maar eens blootgelegd. Precies daarom is het van fundamenteel belang dat we allemaal stilstaan bij deze periode uit de geschiedenis.

Wie is de auteur?

Janice Deul is (lifestyle)journalist en coauteur van Little black hair book, een ode aan kroes- en krulhaar. In opiniestukken, columns en lezingen en met haar inspiratieplatform Diversity Rules maakt ze zich sterk voor een inclusief en veilig cultuur- en mediaklimaat.
 

Dekoloniale rondleiding

Tijdens de rondleiding laten twee gidsen je kennismaken met verschillende zalen in het museum die helpen om de oorsprong en de problemen rond de oorlog in Oost-Congo te begrijpen. 

Brenda Odimba is burgerlijk ingenieur. Bij MWASI vzw werkt ze als dekoloniaal activiste in de antiracistische, feministische en ecologische strijd in België en Congo. Ze geeft de rondleiding in het Frans. 

Sandrine Ekofo is juriste en sinds 2021 beleidsmedewerker Congo voor de Vlaamse NGO Broederlijk Delen. Zij begeleidt de rondleiding in het Nederlands. 

Film-debat

Sema (‘spreek’ in Swahili) is een film uit 2019 van de Mouvement National des Survivantes de Violences Sexuelles au Congo. De film, geregisseerd door Machérie Ekwa, is gebaseerd op ware gebeurtenissen en wordt grotendeels gespeeld door overlevenden van seksueel geweld in Congo. Het doel van de film is om het publiek bewust te maken van de oorzaken en gevolgen van de oorlog, om mensen aan te moedigen het zwijgen over de gepleegde wreedheden te doorbreken en een einde te maken aan de stigmatisering die zij dagelijks ervaren.

Na de filmvertoning zullen Brenda Odimba en Sandrine Ekofo een gesprek faciliteren met Elisabeth Sekanabo van de vereniging Amuka (‘word wakker’ in Swahili) die projecten steunt in de Kivu. 

De uitgenodigde kunstenaars, zowel beeldende kunstenaars, filmmakers, muzikanten als performers, ontmoeten elkaar in persoon of online (vanuit het Afrikaanse continent) om hun werk gebaseerd op de vele archieven van het museum (tekst of audiovisueel) voor te stellen aan professionals en het publiek. Ook vindt een discussie over hun werk en ervaringen plaats om zo ruimte te creëren voor een reflectie over hun relatie met het archief en de museuminstelling.

Op zaterdag 14 oktober, toegankelijk voor het publiek, presenteren de kunstenaars hun werk in drie thematische sessies. Een rondetafelgesprek vindt plaats om 14:30, over het thema ‘Appropriating museum archives: what practices? what issues? what problems?’ met historicus Amzat Boukari en onderzoeker Lotte Arndt. 

Zondag 15 oktober staat in het teken van netwerken en discussies met het publiek, vanaf 14:00 in de auditorium. Reserveren is niet nodig. Ook zal de opening van de tentoonstelling MY NAME IS NO-BODY plaatsvinden in aanwezigheid van fotograaf Teddy Mazina. Reserveren is hier wel nodig.

Het weekend vindt plaats in het Frans.

De volledige lijst met genodigden: On Ying Adila Yip, Eric Androa Mindre, Maximilien Atangana, Hilary Balu, Rokia Bamba, Tatiana Bohm, Sarah Carlier, Matthias De Groof, Beau Disundi, Koenraad Ecker, Eddy Ekete, Johan Grimonprez, Stephane Kabila, Kabeya, Victoire Karera, Jean Kamba, Sixte Kakinda, Pytshens Kambilo, Nicole Letuppe, Johnny Leya, Maliza Liebeskind, Emilio López-Menchero, Frédéric Lubansu, Arno Luzamba, Heritier M. Bilaka, Teddy Mazina, Aimé Mpane, Innocent Muhozi, Freddy Mutombo, Paulvi Ngimbi, Precy Numbi, Haldi Nzia Okudheyo, Rosy Sambwa, Prisca Tankwey, Anne-Françoise Tasnier, Fransix Tenda, Jérémy Tshiyembi Koyoka, Eric Van den Abeele, Jonathan Vatunga…

> (Re)-appropriation, kunstenaarsbiografieën

Teddy Mazina stelt de koloniale fotografische voorstellingen van Afrika, Afrikanen en niet-Europeanen in vraag, zoals de beeldvorming van absolute verschillen, van radicale alteriteit, van onvolledige wezens, van lichamen zonder subjecten, van ‘onmogelijke subjectiviteiten’. Wezens waaraan iets noodzakelijkerwijs ontbreekt, en dit op een terugkerende manier in de labels, NAMEN.

MY NAME IS NO-BODY is een videoprojectie van een selectie labels en beelden uit de koloniale fototheek van het AfricaMuseum. Wetenschappers van het museum presenteren de geschiedenis en beweegredenen van de koloniale fotomissies, de fascinatie voor bepaalde onderwerpen en bevolkingsgroepen en de redenen voor het steeds terugkerende en vaak totale ontbreken van namen van de gefotografeerde individuen.

Waarschuwing
Het museum is er zich van bewust dat de afbeeldingen en woorden die gebruikt worden in deze tentoonstelling schokkend of beledigend kunnen zijn.  

De keuze ervan maakt deel uit van de werkwijze van kunstenaar Teddy Mazina en van zijn project rond de deconstructie van stereotypes vervat in het discours van de fototheek van de koloniale tijd.  

Deze beelden en woorden geven geenszins de huidige visie van het AfricaMuseum weer. 

Uw reacties kan u sturen naar teddy.mazina@gmail.com 

Tijdens een panelgesprek worden ervaringen gedeeld inzake historisch trauma. Deze ervaringen worden vervolgens gekaderd door experts die klinische ervaring hebben met en/of onderzoek doen naar de relatie tussen kolonisatie/racisme en gezondheid. Om de interactie tussen de Afrikaanse diaspora en het AfricaMuseum te stimuleren nodigen we ook een medewerker van het museum uit.

Tijdens het gesprek vindt een collective dinner plaats om de sociale verbinding te faciliteren en meer ruimte te creëren voor de uitwisseling van ervaringen. Dit diner beoogt een informele, ontspannen sfeer te creëren waarin mogelijks opgebouwde spanningen kunnen worden losgelaten. Het eten wordt verzorgd door Lili's samoussas.

Moderator is Dr. Ama Kissi (Ph.D.), postdoctoraal onderzoeker aan de Universiteit Gent, klinisch psycholoog bij PRAKTIJK50 en Young Fenix en gezondheid en inclusie consulent.

Panelleden zijn :

• Jennifer Heylen, actrice en ervaringsdeskundige
• Dominique Mertens, klinisch psycholoog, psychotherapeut en docent aan Karel De Grote Hogeschool
• Dr. Wouter Arrazola de Oñate (MD), medisch directeur Belgian Lung and Tuberculosis Association en arts werkend rond “sociale determinanten, racisme en gezondheid”
• Nadia Nsayi, politicologe, auteur en publieksmedewerker bij het AfricaMuseum

Dit evenement is een initiatief van Ama Kissi, in samenwerking met AfricaMuseum, Luzitu, Culture Crossing, Club Magie en het MAS.

Enkel in het Frans.

Enkel in het Frans.