Lezing

Teddy Mazina & Roméo Mivekannin

Moderator: Ayoko Mensah

Tot 6 maart 2022 loopt in het AfricaMuseum de expo Mensentuin. Koloniale tentoonstellingen wereldwijd. Twee kunstenaars leverden een belangrijke bijdrage aan de tentoonstelling. Op woensdag 16 februari 2022 om 19u30 gaat Ayoko Mensah, kunstprogrammator bij het Paleis voor Schone Kunsten in Brussel, in gesprek met Teddy Mazina en Roméo Mivekannin.

Met Bruno-Victor Pujebet, Abd Al Malik & Monique Mbeka Phoba

Moderator: Gia Abrassart

Naar aanleiding van de expo Mensentuin. Koloniale tentoonstellingen wereldwijd organiseert het AfricaMuseum op zaterdag 5 maart om 15.00 uur de vertoning van de film Sauvages. Au coeur des zoos humains (2018), geregisseerd door Pascal Blanchard en Bruno-Victor Pujebet en ingesproken door Abd Al Malik. 

Na de vertoning zal journaliste Gia Abrassart (Café Congo) in gesprek gaan met de regisseur Bruno-Victor Pujebet, kunstenaar Abd Al Malik en filmmaker Monique Mbeka Phoba. 

Meer dan een eeuw lang, van 1810 tot 1940, hebben mensen andere mensen tentoongesteld door ze voor te stellen als wilden of monsters in echte mensentuinen. Meer dan anderhalf miljard bezoekers ontdekten vijfendertigduizend tentoonstellingen over de hele wereld. De geschiedenis was hun namen vergeten. Hun namen zijn Petite Capeline uit Patagonië (Chili), Tambo, een Australische aboriginal, Moliko uit Guyana, Ota Benga uit Congo, Jean Thiam, een Wolof uit Senegal, Marius Kaloïe, een Kanak uit Nieuw-Caledonië... Sauvages, au coeur des zoos humains vertelt het lot van zes van hen met de medewerking van de grootste internationale specialisten, op basis van uitzonderlijke archieven en beelden, en door het verzamelen van de onuitgegeven getuigenissen van hun nakomelingen. 

Lise Koning, Stella Nyanchama Okemwa & Stijn Coninx

Moderator: Anouk Torbeyns

MuseumTalks

Bhely Angoboy Ilondea

Het biosfeerreservaat van Luki, een overblijfsel van het Mayombewoud, herbergt een belangrijk natuurlijk kapitaal. Sinds 1937 werden er experimenten uitgevoerd op het gebied van tropische bosbouw, bosbeheer, bosecologie, klimatologie, monitoring van de groei en fenologie van bomen, gedrag van boomsoorten en verrijking van de savanne met bossoorten. De meeste van deze experimenten zijn nog steeds aanwezig en hebben een hoge wetenschappelijke waarde gekregen vanwege hun lange looptijd. Zij zijn vandaag een belangrijke referentie voor studies over de wouden van het Congobekken in de context van de klimaatverandering.

Aspha Bijnaar & Jana Kerremans

Van 9 november 2021 tot 6 maart 2022 loopt in het AfricaMuseum de tentoonstelling Mensentuin. Koloniale tentoonstellingen wereldwijd. De expo is een gelegenheid voor het museum en FARO, het Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed, om een gesprek te voeren over de omgang met een pijnlijk verleden. Waarom is het belangrijk om aandacht te hebben voor koloniale geschiedenis? Hoe kan historische kennis een nieuw en jong publiek bereiken?

Op woensdag 24 november om 19u30 gaat cultureel en erfgoedexperte Jana Kerremans in gesprek met de Surinaamse-Nederlandse sociologe Aspha Bijnaar. Sinds 2006 is ze oprichter en directeur van EducatieStudio, gespecialiseerd in het toegankelijk maken van koloniale geschiedenis. Sinds 2021 is dr. Bijnaar ook directeur van stichting Musea Bekennen Kleur. Deze organisatie onderzoekt welke stappen musea kunnen nemen om diversiteit en inclusie in de museale wereld te bevorderen.   

Mireille-Tsheusi Robert, Delphine Peiretti-Courtis & Sylvie Chalaye

Moderator: Marie-Reine Iyumva

De tijdelijke tentoonstelling Mensentuin. Koloniale tentoonstellingen wereldwijd toont onder andere afbeeldingen van tentoongestelde zwarte mannen, vrouwen en kinderen. Drie sprekers werpen een kritische blik op de opvoering en voorstelling van zwarte lichamen in mensentuinen. Is de koloniale kijk op zwarte mensen voorbij of leeft die verder tot vandaag? Kunnen historische beelden een pedagogisch instrument zijn in het bestrijden van racistische stereotypes? 

Marie-Reine Iyumva (AfricaMuseum) gaat in gesprek met pedagoge Mireille-Tsheusi Robert (Bamko vzw), historica Delphine Peiretti-Courtis (Université d'Aix-Marseille) en antropologe Sylvie Chalaye (Université de la Sorbonne).

Guido Gryseels, Pascal Blanchard, Maarten Couttenier, Mathieu Zana Etambala, Teddy Mazina, Salomé Ysebaert & Marie-Reine Iyumva

Moderator: Katrien Vanderschoot

Zestig jaar geleden, op 13 oktober 1961, werd prins Louis Rwagasore, die net tot eerste minister van Burundi was verkozen, vermoord tijdens een diner in een restaurant. In die tijd was Burundi een gebied onder Belgische voogdij. In zijn boek Moord in Burundi blikt Ludo De Witte terug op deze moordaanslag en de rol die de Belgische koloniale administratie, de Belgische regering en koning Boudewijn daarbij speelden.

MuseumTalks

Herkomstonderzoek is een van de prioriteiten van het museum. Het doel is de omstandigheden te onderzoeken waaronder de collecties werden verworven, voornamelijk tijdens de koloniale periode.

In het kader van een Scientist in residence programma bestudeert Prof. Placide Mumbembele Sanger (Universiteit van Kinshasa) de herkomst van Yaka-maskers die in het AfricaMuseum worden bewaard.

MuseumTalks

Mathieu Zana Etambala

In 1921 vond Simon Kimbangu zijn roeping en begon hij te preken over het lot van Bas-Congo. Hij protesteerde tegen de kolonisatie en stichtte een religieuze beweging die al snel duizenden aanhangers kreeg. Kimbangu werd gearresteerd door de koloniale administratie en stierf in de gevangenis van Elisabethstad (Lubumbashi) in 1951. Vandaag is de Kimbanguïstische kerk een belangrijke religieuze beweging en wordt Nkamba, de geboorteplaats van Kimbangu, beschouwd als het nieuwe Jeruzalem.

Naar aanleiding van het 100-jarig bestaan van het Kimbanguïsme spreekt Mathieu Zana Etambala over de figuur Simon Kimbangu en over de impact van het Kimbanguisme vandaag.

Over de spreker

Mathieu Zana Etambala was tot zijn pensionering in 2020 historicus bij het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika en hoogleraar aan de KU Leuven, waar hij Afrikaanse en koloniale geschiedenis doceerde. Hij is lid van de expertengroep die de Waarheids- en Verzoeningscommissie bijstaat. Sinds februari 2021 is hij hoogleraar Afrikaanse geschiedenis aan de Universiteit Gent.